Συνάντηση Μπάιντεν – Πούτιν: Ούτε αγκαλιές, ούτε Ψυχρός Πόλεμος

 

«Δεν είναι ώρα για αγκαλιές, αλλά ούτε και για Ψυχρό Πόλεμο»: Η φράση αυτή του Τζο Μπάιντεν συμπυκνώνει τα όσα συνέβησαν στην συνάντηση κορυφής του Αμερικανού προέδρου με τον Ρώσο ομόλογο του Βλάντιμιρ Πούτιν στην Villa La Grange, στη Γενεύη.

Οι δύο άνδρες, στην πρώτη τους κατ’ ιδίαν συνάντηση, έθεσαν επί τάπητος μια ευρεία γκάμα θεμάτων, συμφώνησαν και διαφώνησαν, ωστόσο και οι δύο τόνισαν ότι οι συνομιλίες τους ήταν εποικοδομητικές.

Ακολούθησαν οι κατά μόνας συνεντεύξεις Τύπου -κατόπιν απαίτησης της Ουάσιγκτον-, κατά τις οποίες τόσο ο Πούτιν, όσο και ο Μπάιντεν έδωσαν το περίγραμμα των αμερικανορωσικών σχέσεων αυτή την στιγμή: Οι σχέσεις είναι τεταμένες, αλλά υπάρχει πεδίο για πρόοδο.

Οι δύο άνδρες έδειξαν ότι μπορούν να χτίσουν μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα τους, αλλά σε βάθος χρόνου και με πράξεις που να το αποδεικνύουν. Αμφότεροι σημείωσαν ότι κατά την διάρκεια των συζητήσεων δεν υπήρξε ανταλλαγή απειλών, ωστόσο όταν ολοκληρώθηκε η συνέντευξη Τύπου του Μπάιντεν και ο Αμερικανός πρόεδρος φόρεσε τα γυαλιά ηλίου του, αρχίζοντας να αποχωρεί, σταμάτησε μετά από έναν καταιγισμό ερωτήσεων, με αιχμή την βεβαιότητα του ότι ο Πούτιν θα αλλάξει την συμπεριφορά του τώρα. Ο Μπάιντεν απάντησε: «Εάν δεν το αντιλαμβάνεστε, είστε σε λάθος δουλειά».

Ο Πούτιν, ο οποίος προχώρησε πρώτος σε δηλώσεις, είπε ότι οι δύο άνδρες συμφώνησαν να υπάρξει αμοιβαία επιστροφή των πρεσβευτών τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στην Μόσχα, ενώ διαβεβαίωσε ότι δεν ένιωσε καμία πίεση στη διάρκεια των συζητήσεων, καθώς δεν υπήρχε εχθρότητα ανάμεσα τους.

Από την πλευρά του, ο Μπάιντεν εμφανίστηκε ρεαλιστής μα αισιόδοξος για τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ρωσία, χαρακτηρίζοντας τους μήνες που ακολουθούν μια δοκιμασία για την πρόοδο στις σχέσεις των δύο χωρών. «Υπάρχει μια σημαντική προοπτική για ουσιώδη βελτίωση των σχέσεων μας, χωρίς εμείς να κάνουμε καμία απολύτως έκπτωση στις αρχές και στις αξίες μας». Πρόσθεσε επίσης ότι «δεν υπήρχαν απειλές στην σημερινή Σύνοδο».

Η συνάντηση

Αρχικώς υπήρξε το τετ α τετ των δύο ηγετών, μόνο με την παρουσία των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, των κυρίων Μπλίνκεν και Λαβρόφ. Η συνάντηση είχε διάρκεια 93 λεπτών. Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα, οι δύο ηγέτες είχαν νέο γύρο επαφών, αυτή τη φορά με διευρυμένη σύνθεση.

Ο δεύτερος κύκλος είχε διάρκεια 65 λεπτών και οι δύο άνδρες είχαν ακουστικά με αυτόματη μετάφραση, ενώ στον πρώτο γύρο των συζητήσεων ο διάλογος έγινε μέσω διερμηνέων που βρίσκονταν στην αίθουσα.

Συνολικά οι επαφές Μπάιντεν – Πούτιν είχαν χρονική διάρκεια μικρότερη από αυτή που αναμενόταν.

Οι δηλώσεις Μπάιντεν

«Συνολικά η συνάντηση ήταν καλή και θετική, δεν υπήρχαν υπερβολικές αντιδράσεις», τόνισε ο Τζο Μπάιντεν, στις δηλώσεις του, στον προαύλιο χώρο του ξενοδοχείου όπου διαμένει στην Γενεύη, στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε μόνος του κι όχι από κοινού με τον Βλάντιμιρ Πούτιν.

«Η ατζέντα μου δεν είναι εχθρική κατά της Ρωσίας ή εναντίον κάποιου άλλου, είναι υπέρ των Αμερικανών», είπε και σημείωσε εμφατικά «κανείς αμερικανικός πρόεδρος δεν μπορεί να αδιαφορήσει για θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα».

«Είναι μέρος του dna της χώρας μας η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», είπε, σημειώνοντας ότι γι’ αυτό έθεσε το θέμα της κράτησης του Αλεξέι Ναβάλνι. Ερωτηθείς για το τι θα πράξει ο ίδιος, είπε ότι αυτό θα ήταν μια «καταστροφική εξέλιξη για την Ρωσία».

Ερωτηθείς σχετικά, παρατήρησε ότι η αναφορά Πούτιν στην εισβολή στο Κογκρέσο αλλά και στο κίνημα Black Lives Matter «ήταν μια ανόητη σύγκριση» σχετικά με την υπόθεση Ναβάλνι.

«Πρέπει να υπάρχουν βασικοί κανόνες και να τους υπακούμε είπα στον Πούτιν», τόνισε, ενώ πρόσθεσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος συμφώνησε στο να συνεργαστεί ώστε το Ιράν να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Ο Αμερικανός πρόεδρος είπε ότι συζήτησαν την σημασία της αποτροπής ενός νέου γύρου τρομοκρατίας στο Αφγανιστάν, ότι έθεσε την ακλόνητη δέσμευση του απέναντι στην κυριαρχία της Ουκρανίας, ενώ -όπως είπε- στο εξέφρασε την ανησυχία του και για την Λευκορωσία.

Ο Μπάιντεν τόνισε ότι συμφώνησαν να τοποθετήσουν εμπειρογνώμονες για τα θέσουν τα όρια του κυβερνοχώρου και κατέστησε σαφές -υπογράμμισε- ότι δεν θα ανεχθεί καμία απόπειρα παραβίασης της κυριαρχίας της αμερικανικής δημοκρατίας.

Ο ίδιος είπε ότι κατέστησε σαφές στον συνομιλητή του ότι θα απαντήσει σε ενέργειες που επηρεάζουν ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ ή των συμμάχων τους.

Κατόπιν σημείωσε ότι θα εξετάσουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε ένα χρονικό πλαίσιο 3-6 μηνών, συμπληρώνοντας ότι τόσο ο Πούτιν, όσο κι ο ίδιος δεν είχαν καμία ανάγκη για περαιτέρω συνομιλίες σήμερα.

Ο Αμερικανός πρόεδρος είπε ότι «δεν είναι η στιγμή για να αγκαλιαστούμε, όπως δεν είναι επίσης η ώρα για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο», για να εκφράσει την εκτίμηση ότι «ο Ρώσος ομόλογος μου δεν διεκδικεί έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο».

Ο Μπάιντεν τόνισε ότι ο Πούτιν εξακολουθεί να ανησυχεί ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν «να τον ρίξουν», σημειώνοντας ότι «δεν νομίζω ότι αυτές οι ανησυχίες θα τον καθοδηγήσουν για το είδος των σχέσεων που επιθυμεί με μας».

Οι δηλώσεις Πούτιν

Προηγήθηκε ο Πούτιν, ο οποίος έκανε δηλώσεις από το Μέγαρο όπου διεξήχθη η συνάντηση.

«Οι Αμερικανοί και Ρώσοι πρεσβευτές θα επιστρέψουν στα διπλωματικά τους πόστα για να αναλάβουν κανονικά τις υποχρεώσεις τους», τόνισε ο Βλάντιμιρ Πούτιν, ο οποίος χαρακτήρισε «εποικοδομητικές» τις συνομιλίες με τον Αμερικανό ομόλογο του.

Ο Πούτιν εκτιμήσε ότι είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς σε αυτή την φάση το κατά πόσο θα βελτιωθούν οι διμερείς σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ, σημειώνοντας ότι «οι απώλειες των Αμερικανών από τις κυρώσεις δεν είναι λιγότερες από αυτές της Ρωσίας».

Δήλωσε επίσης ότι «οι κυρώσεις έχουν ήδη ωθήσει ορισμένες αμερικανικές εταιρείες να εγκαταλείψουν τη Ρωσία και να παραχωρήσουν την επιχείρησή τους σε αντιπάλους».

«Οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα ξεκινήσουν διαβουλεύσεις για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο», δήλωσε, για να προσθέσει: «Και οι δύο πλευρές πρέπει να αναλάβουν ορισμένες υποχρεώσεις εκεί».

Σε ερώτηση Ρώσων δημοσιογράφων, τόνισε ότι «πιστεύουμε πως η αμερικανική πλευρά είναι έτοιμη να εξετάσει λύσεις».

Σε ερώτηση του CNN, εάν θα χαρακτήρισε το κλίμα της συνάντησης «εχθρικό ή φιλικό», ο Πούτιν είπε: «Έχουμε τις διαφορές μας, αλλά και οι δύο πλευρές ακούσαμε τις θέσεις του άλλου».

Ο ίδιος είπε ότι το θέμα της Ουκρανίας τέθηκε επί τάπητος, ενώ ερωτηθείς αναφορικά με τη συμμετοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ο Πούτιν απάντησε: «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι για να συζητήσουμε εδώ».

Ερωτηθείς σχετικά, ο Πούτιν είπε ότι ο ηγέτης της Ρωσικής αντιπολίτευσης Ναβάλνι γνώριζε ότι θα συλληφθεί κατά την επιστροφή του στην Ρωσία, καθώς είχε παραβιάσει τον νόμο, «παρά ταύτα αποφάσισε να γυρίσει έτσι κι αλλιώς».

Ο ίδιος δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένος από τις εξηγήσεις Μπάιντεν σχετικά με τον χαρακτηρισμό «δολοφόνος» που του είχε αποδώσει, ενώ σε άλλη ερώτηση είπε ότι δεν θυμάται δήλωση του Μπάιντεν, όταν εκείνος ήταν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και φέρεται να είχε δηλώσει πως όταν κοίταξε τα μάτια του Πούτιν, δεν είδε καμία ψυχή.

Το CNN μετέδωσε ότι ο Μπάιντεν και οι στενοί του σύμβουλοι παρακολουθούν τις δηλώσεις Πούτιν προκειμένου να δουν τι ερμηνεία δίνει στις συζητήσεις ο Ρώσος πρόεδρος, προκειμένου να απαντήσεις σχετικά κατόπιν.

Οι διευρυμένες συνομιλίες

Η συνάντηση υπό διευρυμένη σύνθεση ξεκίνησε στην Κίτρινη αίθουσα της Βίλας Λα Γκρανζ με τη συμμετοχή των αντιπροσωπειών.

Από ρωσική πλευράς συμμετείχαν ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και ο αναπληρωτής του Σεργκέι Ριαμπκόφ, ο εκπρόσωπος τύπου του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ, ο σύμβουλος του Ρώσου προέδρου Γιούρι Ουσακόφ και ο αρχηγός του Γενικού επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων και πρώτος αναπληρωτής του υπουργού Αμύνης στρατηγός Βαλέρι Γκεράσιμοφ. Επίσης για τις συνομιλίες με θέμα τα περιφερειακά ζητήματα, που αφορούσαν την Ουκρανία και την Συρία, είχαν προσκληθεί αντίστοιχα στην συνάντηση κορυφής ο αναπληρωτής της διοίκησης της ρωσικής προεδρίας Ντμίτρι Κόζακ και ο ειδικός απεσταλμένος του Ρώσου προέδρου για τη διευθέτηση της συριακής κρίσης Αλεξάντρ Λαβρέντιεφ.

Στη σύνθεση της αμερικανικής αντιπροσωπείας σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο CNN συμμετείχαν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, ο σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου επί θεμάτων εθνικής ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν, ο διευθυντής αρμόδιος για θέματα Ρωσίας και Κεντρικής Ασίας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας παρά το Λευκώ Οίκω Έρικ Γκριν, καθώς και η υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδια για πολιτικές υποθέσεις Βικτόρια Νούλαντ.

Επίσης στη συνάντηση κορυφής παρευρίσκοντο και οι πρέσβεις των δύο χωρών Ανατόλι Αντόνοφ και Τζον Σάλιβαν.

Η γλώσσα του σώματος

Τα αμερικανικά ΜΜΕ, εν αναμονή των δηλώσεων, έδιναν έμφαση στη γλώσσα του σώματος των δύο ανδρών, προσπαθώντας παράλληλα να αποκωδικοποιήσουν τις διαρροές τόσο της αμερικανικής όσο και της ρωσικής πλευράς.

Σε πρώτο επίπεδο, η επαφή των δύο ανδρών έκρυβε μια αμηχανία, ωστόσο οι δύο έμπειροι πολιτικοί φαίνονται να κάνουν μια θερμή χειραψία, αλλά και να γελάνε μέσα στην αίθουσα της συνάντησης, λίγο πριν αρχίσει η συνομιλία τους.

«Κύριε πρόεδρε, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρωτοβουλία σας να συναντηθούμε σήμερα. Ξέρω ότι είχατε ένα μακρύ ταξίδι, πολλή δουλειά. Ωστόσο, πολλά ζητήματα έχουν συσσωρευτεί στις σχέσεις Ρωσίας-Αμερικής που απαιτούν συζήτηση στο υψηλότερο επίπεδο και ελπίζω ότι η συνάντησή μας θα είναι παραγωγική», είπε ο Βλαντίμιρ Πούτιν, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, στην έναρξη της συνάντησης των δύο ανδρών.

Τον λόγο πήρε στη συνέχεια ο Τζο Μπάιντεν, ευχαριστώντας τον Πούτιν: «Όπως είπα και πριν, κάθε συνάντηση ενώπιος ενωπίω είναι μια ικανοποιητική συνάντηση. Προσπαθούμε να προσδιορίσουμε πού έχουμε κοινά ζητήματα και σε ποια θέματα μπορούμε να εργαστούμε μαζί. Και όπου έχουμε διαφωνίες, μπορούμε να κάνουμε τα πάντα ώστε να συζητήσουμε ορθολογικά αυτά τα ζητήματα – οι δύο μεγάλες δυνάμεις».

Μίνι αναταραχή

Λίγο πριν την έναρξη της κατ’ ιδίαν συνάντησης των δύο ηγετών, Μπάιντεν και Πούτιν φωτογραφήθηκαν από τους φωτορεπόρτερ, ωστόσο ακολούθησε μια στιγμή αναταραχής όταν άνδρες της ασφάλειας του Ρώσου προέδρου ώθησαν έξω από την αίθουσα τους δημοσιογράφους.

Το Axios μεταδίδει ότι Ρώσοι από την ασφάλεια του Πούτιν άρχισαν ξαφνικά να σπρώχνουν τους δημοσιογράφους, με αποτέλεσμα κάποιοι να σκοντάψουν στα σχοινιά και να βρεθούν στο πάτωμα, μπροστά από τους δύο προέδρους.

Η δημοσιογράφος του Politico Ανίτα Κούμερ αποκάλεσε τη σκηνή «χαοτική».