11η Σεπτεμβρίου: 20 χρόνια από την ημέρα που άλλαξε τον κόσμο

Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, όταν 19 αεροπειρατές κατέλαβαν τέσσερα αεροσκάφη και κατάφεραν να συντρίψουν τρία εξ αυτών σε εμβληματικά κτίρια.

Η τρομοκρατική επίθεση, που συγκλόνισε ολόκληρη την ανθρωπότητα και άλλαξε τις ισορροπίες σε παγκόσμιο επίπεδο, προκάλεσε τον θάνατο σχεδόν 3.000 πολιτών, τον τραυματισμό πολύ περισσότερων, ενώ ανυπολόγιστος είναι ο αριθμός εκείνων που πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας εξ αυτού του γεγονότος.

Το κτίριο τυλίγεται στις φλόγες, εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώνονται ακαριαία, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που πηδούν στο κενό στην προσπάθειά τους να σωθούν.

Ο καιρός ήταν θαυμάσιος στη Νέα Υόρκη εκείνη την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου 2001. Μία υπέροχη ημέρα του αποκαλόκαιρου, που έμελλε να γίνει μία από τις πιο μαύρες στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Γύρω στις 8:00 π.μ., ενώ πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν προς τα γραφεία τους στη συνοικία της Γουόλ Στριτ, στην οποία δέσποζαν οι Δίδυμοι Πύργοι του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, 19 τζιχαντιστές της Αλ-Κάιντα, οι περισσότεροι Σαουδάραβες, έχουν ήδη περάσει τους ελέγχους ασφαλείας των αεροδρομίων της Βοστώνης, της Ουάσινγκτον και του Νιούαρκ. Ήταν οπλισμένοι με μικρά μαχαίρια και κοπίδια. Επιβιβάζονται σε τέσσερα αεροπλάνα της γραμμής που αναχωρούν από την Καλιφόρνια, με αποστολή να πλήξουν την καρδιά της παγκόσμιας υπερδύναμης.

Το πρώτο χτύπημα σημειώθηκε στις 8:45 π.μ. της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 όταν αεροσκάφος της American Airlines, με 92 επιβαίνοντες, προσκρούει στον βόρειο πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, προκαλώντας μία καταστροφική έκρηξη.

Το κτίριο τυλίγεται στις φλόγες, εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώνονται ακαριαία, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που πηδούν στο κενό στην προσπάθειά τους να σωθούν. Λίγα λεπτά αργότερα, στις 9:03 π.μ., εκατομμύρια τηλεθεατές παρακολουθούν σε απευθείας μετάδοση να χτυπάει τον νότιο πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου ένα δεύτερο αεροσκάφος, της United Airlines, με 64 επιβαίνοντες.

Στη Νέα Υόρκη επικρατούσε χάος και ένα τεράστιο σύννεφο καπνού κάλυψε την πόλη. Τα σωστικά συνεργεία κατέφθασαν στο σημείο για να σβήσουν τις φωτιές και να σώσουν τους χιλιάδες ανθρώπους που είχαν εγκλωβιστεί μέσα στα κτίρια.

Οι ανατριχιαστικές εικόνες με τους ανθρώπους να πηδούν από τους φλεγόμενους Δίδυμους Πύργους στο κενό και τον τρόμο στο βλέμμα των ανθρώπων που έτρεχαν να σωθούν, στοιχειώνουν μέχρι και σήμερα την ανθρωπότητα.

«Ήταν τα 30-40 χειρότερα δευτερόλεπτα της ζωής μου, να βλέπω αυτές τις τεράστιες μαύρες τρύπες μέσα στο κτίριο, κόκκινες φλόγες όμοιες με τις οποίες δεν είχα δει ποτέ στη ζωή μου και σύννεφα γκρίζου και μαύρου καπνού να βγαίνουν από τις τρύπες. Βλέπουμε έπιπλα, χαρτιά, ανθρώπους να πέφτουν στο κενό... πράγματα φρικτά, τρομερά. Φοβόμουν τόσο» λέει πνίγοντας τα δάκρυά του ο Τζόζεφ Ντίτμαρ, 44 ετών, ειδικός στις ασφάλειες με έδρα το Σικάγο, ο οποίος είχε προγραμματισμένη συνάντηση στον 105ο όροφο του νότιου πύργου το πρωί της Τρίτης.
«Ο άνθρωπος που πέφτει»
Η φωτογραφία του άνδρα που πέφτει στο κενό έγινε την επομένη της επίθεσης εξώφυλλο στους New York Times. Είναι μια… ήσυχη φωτογραφία. Δεν είναι όπως οι άλλες βίαιες εικόνες που τραβάμε σε άλλες καταστροφές. Δεν υπάρχει ένταση, αίματα, πανικός. ‘Ομως ο κόσμος αντέδρασε γιατί κατάλαβε πως θα μπορούσε να βρίσκεται στην ίδια θέση με τον άντρα αυτόν και να κάνει την ίδια επιλογή…» σημειώνει ο φωτορεπόρτερ του Associated Press, Ρίτσαρντ Ντρου, που τράβηξε τη φωτογραφία


Η ώρα είναι 9:03 π.μ. Ο Τζορτζ Μπους, ο οποίος διάβαζε μια ιστορία σε μαθητές στη Φλόριντα, ενημερώνεται από τον προσωπάρχη του. «Η Αμερική δέχεται επίθεση» του λέει στο αυτί. Ο Αμερικανός πρόεδρος διακόπτει την επίσκεψή του. Σε μια σύντομη δήλωση κάνει λόγο για μια «προφανή τρομοκρατική επίθεση». Στη συνέχεια, ο πρόεδρος Μπους, που είχε καταφύγει στην αεροπορική βάση Μπάρκντεϊλ, έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις σε «κατάσταση ύψιστου συναγερμού».

Στις 9:43 π.μ. η πτήση 77 της American Airlines, που ξεκίνησε από την Ουάσιγκτον και είχε προορισμό το Λος Άντζελες, με 64 επιβάτες, προσκρούει στη δυτική πρόσοψη του Πενταγώνου. Στην επίθεση στο Πεντάγωνο χάνουν τη ζωή τους 125 άτομα, στρατιωτικό προσωπικό και επιβάτες της πτήσης.

Οι επιβάτες της πτήσης 93 της United Airlines κατάφεραν να ανατρέψουν τα σχέδια των τρομοκρατών, καθώς έμαθαν από συγγενείς τους για τις επιθέσεις στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

Λευκός Οίκος, Καπιτώλιο κι άλλα ομοσπονδιακά κτίρια της Ουάσιγκτον εκκενώνονται, όπως και τα κτίρια που στεγάζουν την Παγκόσμια Τράπεζα και τον ΟΗΕ.

Λίγο αργότερα, γίνεται γνωστό ότι τέταρτο αεροσκάφος συνετρίβη στην Πενσιλβάνια. Πιθανότατα κατευθύνονταν προς τον Λευκό Οίκο, το Καπιτώλιο, την εξοχική προεδρική κατοικία Καμπ Ντέιβιντ στο Μέριλαντ ή μία από τις πολλές πυρηνικές εγκαταστάσεις στα ανατολικά.

Οι επιβάτες της πτήσης 93 της United Airlines κατάφεραν να ανατρέψουν τα σχέδια των τρομοκρατών, καθώς έμαθαν από συγγενείς τους για τις επιθέσεις στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

Μια ομάδα επιβατών αποφάσισε να εισβάλει στο πιλοτήριο, αλλά περίμενε μέχρι το αεροπλάνο να φτάσει πάνω από μια αγροτική περιοχή για να το πράξει. Ο Τοντ Μπίμερ, που ήταν σε επικοινωνία με μια υπάλληλο του πύργου ελέγχου, έδωσε το σύνθημα: «Είστε έτοιμοι; Εντάξει, πάμε!».

Η μάχη με τους αεροπειρατές διήρκεσε έξι λεπτά: την ώρα που οι επιβάτες προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο του αεροσκάφους, οι αεροπειρατές αποπειρώνται να κόψουν την παροχή οξυγόνου και ρίχνουν το αεροσκάφος σε χαμηλότερο ύψος για να τους αποσταθεροποιήσουν.

Το Boeing 757, το οποίο είχε ακόμη καύσιμα, πέφτει στο έδαφος με ταχύτητα περίπου 900 χιλιομέτρων την ώρα και εκρήγνυται σε μια μπάλα φωτιάς στο δυτικό τμήμα της Πενσιλβάνια, 250 χιλιόμετρα από την Ουάσινγκτον.

Αλλά η τραγωδία στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου δεν έχει τελειώσει, καθώς με διαφορά λίγων λεπτών, καταρρέουν διαδοχικά οι Δίδυμοι Πύργοι. Σύμφωνα με τις μελέτες του MIT, η κατάρρευση οφείλεται στις σοβαρές δομικές ζημιές που προκλήθηκαν από την πρόσκρουση των αεροπλάνων σε κάθε πύργο σε συνδυασμό με μια σειρά πυρκαγιών που ξέσπασαν και εξαπλώθηκαν σε αρκετούς ορόφους.

Είναι 9:59 π.μ. και ο Αλ Κιμ, 37 ετών, τραυματιοφορέας με έδρα το Μπρούκλιν, φθάνει στο World Trade Center για να βοηθήσει στη μεταφορά τραυματιών προς το ξενοδοχείο Marriott, το οποίο βρισκόταν ανάμεσα στους πύργους. Μόλις που ξεφεύγει τον θανατο. «Δεν μπορούσα να αναπνεύσω από τον καπνό που υπήρχε στον αέρα. Θυμάμαι πως χρησιμοποίησα το πουκάμισό μου για να καλύψω το στόμα μου. Δεν μπορούσα να δω ούτε τα χέρια μου μπροστά στα μάτια μου» αφηγείται στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Υπό τους ήχους σειρήνων, άνθρωποι τρέχουν για να γλιτώσουν από το τεράστιο κύμα καπνού που καλύπτει τη συνοικία.

Το κύμα θερμότητας που προκλήθηκε από την κατάρρευση του πύργου τού καίει τα ρουθούνια και τα φρύδια. Ολόκληρο το σώμα του καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα στάχτης.

Είναι εντελώς σκοτεινά, όμως ακούει τις φωνές δύο συναδέλφων: τους βρίσκει και κρατιούνται από το χέρι «σαν μαθητές». Αρχίζουν να περπατούν ανάμεσα στα συντρίμμια, τις φλόγες, τις εκκλήσεις για βοήθεια και τους ατομικούς συναγερμούς πυροσβεστών που είχαν παγιδευτεί στα χαλάσματα. Οι συναγερμοί αυτοί ενεργοποιούνται όταν οι πυροσβέστες μένουν ακίνητοι για πολλή ώρα.

Υπό τους ήχους σειρήνων, άνθρωποι τρέχουν για να γλιτώσουν από το τεράστιο κύμα καπνού που καλύπτει τη συνοικία. Ο δήμαρχος Ρούντι Τζουλιάνι ζητεί από τους κατοίκους «να παραμείνουν ήρεμοι και, αν είναι δυνατόν, να φύγουν από την κάτω πλευρά του Μανχάταν».

Δεκάδες πλοία -φέρι μπόουτ, αλιευτικά, γιότ- κινητοποιούνται για να απομακρύνουν έως και 500.000 ανθρώπους. Χιλιάδες άλλοι περπάτησαν, μερικοί επί ώρες, φεύγοντας προς τη Γέφυρα του Μπρούκλιν στα ανατολικά ή προς το βόρειο Μανχάταν.

Διασώστες που έχουν σπεύσει στην περιοχή αναζητούν επιζώντες στα ερείπια των πύργων που καπνίζουν.

Σωστικά συνεργεία και δημοσιογράφοι αρχίζουν να μιλούν για «Σημείο Μηδέν». Κανείς δεν τολμάει ακόμη να αναφέρει απολογισμό, μολονότι φαίνεται ήδη ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη συντονισμένη τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία.

Από την πρώτη στιγμή, οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν ως υπ` αριθμόν ένα καταζητούμενο τον πολυεκατομμυριούχο Σαουδάραβα Οσάμα Μπιν Λάντεν, αρχηγό του τρομοκρατικού δικτύου της Αλ Κάιντα.

«Είμαστε όλοι Αμερικανοί τώρα» έγραψε στο πρωτοσέλιδό της η εφημερίδα «Le Monde» μετά την τρομοκρατική επίθεση.

Ο πρόεδρος Τζ. Μπους απευθύνθηκε στους Αμερικάνους και κατήγγειλε τις «υπολογισμένες τρομοκρατικές επιθέσεις». Δεσμεύθηκε να εντοπίσει τους υπεύθυνους, ενώ προειδοποίησε ότι η Ουάσινγκτον «δεν θα κάνει διακρίσεις» μεταξύ των τρομοκρατών και αυτών που τους προσέφεραν καταφύγιο. «Κανένας από μας δεν θα ξεχάσει αυτήν την ημέρα, αλλά θα προχωρήσουμε και θα υπερασπιστούμε την ελευθερία και όλα αυτά που είναι καλά και δίκαια στον κόσμο μας» καταλήγει.

Περίπου έναν μήνα αργότερα, στις 8 Οκτωβρίου, οι ΗΠΑ επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν και τον Μάρτιο του 2003 επιτέθηκαν και στο Ιράκ, ανατρέποντας τον Σαντάμ Χουσεΐν. Ακολούθησαν όμως επιθέσεις κατά των συμμάχων των Αμερικανών, όπως στις 11 Μαρτίου 2004 στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Μαδρίτης και στις 7 Ιουλίου 2005 στο μετρό του Λονδίνου.

Η 11η Σεπτεμβρίου προκάλεσε σοκ στην Αμερική, υποβαθμίζοντας το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών της. Οι ηγέτες του κόσμου εξέφρασαν τη συμπαράσταση και τη συμπάθειά τους προς τις ΗΠΑ: «Είμαστε όλοι Αμερικανοί τώρα» έγραψε στο πρωτοσέλιδό της η εφημερίδα «Le Monde» μετά την επίθεση. Το άμεσο και βαθύτερο αποτέλεσμα της 9/11 στην παγκόσμια πολιτική σκηνή όμως ήταν ότι έθεσε υπό αμφισβήτηση τις πεποιθήσεις και τα στερεότυπα που υπήρχαν, τόσο εντός, όσο και εκτός Αμερικής, σχετικά με την ισχύ των ΗΠΑ.

Σήμερα, στο σημείο που δέσποζαν οι εμβληματικοί Δίδυμοι Πύργοι, το Σημείο Μηδέν, όπως πια είναι γνωστό, έχει δημιουργηθεί το Μνημείο της 11ης Σεπτεμβρίου. Στο μουσείο μπορείς κανείς να δει περισσότερα από 10.000 εκθέματα, 23.000 φωτογραφίες, 1.900 ώρες προφορικής ιστορίας και 500 ώρες φιλμ και βίντεο. Εκεί όπου στεκόταν ο νότιος πύργος φιλοξενείται έκθεση για τη ζωή των θυμάτων, ενώ η ιστορική έκθεση στον βόρειο πύργο εστιάζει στις επιθέσεις, στο τι προηγήθηκε και τι συνέβη από τότε μέχρι σήμερα.