Οι υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί της χώρας από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα

Υπηρεσιακή ονομάζεται η κυβέρνηση που έχει ως μοναδικό σκοπό τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών. Δεν έχει εκλεγεί ούτε έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή και συνήθως δεν αποτελείται από πολιτικά πρόσωπα.

Σχηματίζεται όταν δεν προκύπτει αυτοδύναμη κυβέρνηση είτε μετά τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών και την αποτυχία τριών διαδοχικών διερευνητικών εντολών είτε μετά την απαλλαγή της προηγούμενης κυβέρνησης από τα καθήκοντά της, λόγω παραίτησής της ή απόσυρσης της εμπιστοσύνης της Βουλής.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει ως υπηρεσιακό πρωθυπουργό κάποιον από τους Προέδρους των τριών ανώτατων δικαστηρίων της χώρας, του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με γνώμονα την όσο το δυνατόν ευρύτερη αποδοχή του.

Στην Ελλάδα, από την περίοδο της Μεταπολίτευσης έχουν διοριστεί συνολικά 4 υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί.

Ιωάννης Γρίβας

Ο δικαστικός και πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Ιωάννης Γρίβας, διετέλεσε υπηρεσιακός πρωθυπουργός της Ελλάδας, μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τζαννετάκη, στις 6 Οκτωβρίου του 1989.

Η κυβέρνηση Γρίβα ήταν η πρώτη υπηρεσιακή κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης. Διορίστικε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Χρήστο Σαρτζετάκη, με σκοπό την διενέργεια των βουλευτικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου 1989.

Οι βουλευτικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, αν και ήταν οι δεύτερες που πραγματοποιήθηκαν την ίδια χρονιά, δεν κατάφεραν να δώσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη "βγήκε πρώτο" με 46,19%, αλλά δεν κατάφερε να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Να σημειώθεί ότι οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου του 1989 διεξήχθησαν με ένα σύστημα παραλλαγής της απλής αναλογικής, που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου την άνοιξη της ίδιας χρονιάς.

Ακολουθήθηκε η, προβλεπόμενη από το Σύνταγμα, διαδικασία των διερευνητικών εντολών, η οποία απέβη άκαρπη.


Τελικά, στις 23 Νοεμβρίου του 1989, με τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού, στον οποίο μετείχε τότε και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, σχηματίστηκε οικουμενική κυβέρνηση, περιορισμένης διάρκειας,υπό τον έγκριτο οικονομολόγο και πρόσωπο κοινής εμπιστοσύνης, Ξενοφών Ζολώτα.

Η υπηρεσιακή κυβέρνηση Γρίβα διήρκεσε από τις 12 Οκτωβρίου μέχρι τις 23 Νοεμβρίου του 1989.
Παναγιώτης Πικραμμένος

Ο πρώην ανώτατος δικαστικός του Συμβουλίου της Επικρατείας, Παναγιώτης Πικραμμένος, διατέλεσε επίσης χρέη υπηρεσιακού πρωθυπουργού το 2012, μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου, οι οποίες δεν κατάφεραν να αναδείξουν αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Στις 16 Μαΐου 2012, ο κ. Πικραμμένος έλαβε από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, την εντολή σχηματισμού υπηρεσιακής κυβέρνησης για να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Το βράδυ της ίδιας ημέρας ορκίστηκε πρωθυπουργός, ενώ τα υπόλοιπα δεκαέξι μέλη της κυβέρνησής του ορκίστηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο την επόμενη ημέρα.

Η επιλογή του κ. Πικραμμένου έγινε ύστερα από πρόταση του αρχηγού των Ανεξαρτήτων Ελλήνων, Πάνου Καμμένου, και αφού είχε απορριφθεί η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για τον Γεράσιμο Αρσένη αλλά και οι προτάσεις Σαμαρά και Βενιζέλου για παραμονή του Λουκά Παπαδήμου, ο οποίος κατείχε ήδη τον πρωθυπουργικό θώκο από τις 11 Νοεμβρίου του 2011, μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Παπανδρέου.

Μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου του 2012 και την ανάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, η θητεία του κ. Πικραμμένου ως πρωθυπουργού τερματίστηκε.

Συνολικά, η υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου διήρκσε από τις 16 Μαΐου του 2012 μέχρι τις 21 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς.

Βασιλική Θάνου

Έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ελλάδας.

Η πρώην Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Βασιλική Θάνου, διετέλεσε υπηρεσιακή πρωθυπουργός της χώρας το καλοκαίρι του 2015, μετά την παραίτηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης ευρύτερης αποδοχής.

Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, αμέσως μετά την ανακοίνωση παραίτησης της κυβέρνησης, αφού προχώρησε στη διαδικασία των διερευνητικών εντολών, από την οποία δεν προέκυψε κυβέρνηση, διόρισε ως υπηρεσιακή πρωθυπουργό την ανώτατη δικαστικό, Βασιλική Θάνου.

Σκοπός της υπηρεσιακής κυβέρνησης ήταν η διενέργεια των εκλογών της 20ης Σεπτεμβρίου 2015. Μετά από αυτή την εκλογική αναμέτρηση, στην οποία αναδείχθηκε νικητής ο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό 35,46%, η κυβέρνηση Θάνου παραιτήθηκε και τα ηνία της χώρας ανέλαβε η δεύτερη κυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα.

Η υπηρεσιακή κυβέρνηση Θάνου διήρκεσε από τις 27 Αυγούστου του 2015 μέχρι την 21η Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς.

Ιωάννης Σαρμάς

Ο Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο Ιωάννης Σαρμάς ανέλαβε χρέη υπηρεσιακού πρωθυπουργού την 24η Μαΐου του 2023, μετά την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης από τις εθνικές βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου.

Θα παραμείνει στο αξίωμα μέχρι τις επόμενες εκλογές, οι οποίες δρομολογούνται για την 25η Ιουνίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις εκλογές της 21ης Μαίου δεν υπήρξε κάποιος υπηρεσιακός Πρωθυπουργός. Το μόνο υπηρεσιακό μέλος που ανέλαβε ήταν η υπηρεσιακή Υπουργός Εσωτερικών Καλλιόπη Σπανού.

Ο Ιωάννης Σαρμάς ξεκίνησε τη διαδρομή του στον χώρο της δικαιοσύνης από το Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς το 1986 συμμετείχε στους διαγωνισμούς επιλογής δικαστικών λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, συμπληρώνοντας και στις δύο κατευθύνσεις την υψηλότερη βαθμολογία μεταξύ των υποψηφίων.

Υπηρέτησε ως δικαστής του Συμβουλίου της Επικρατείας από το 1987 έως το 1993 και στη συνέχεια βρέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο υπηρετεί από τη θέση του προέδρου από το 2019. Γεννήθηκε το 1957 στην Κω και είναι πατέρας δύο παιδιών.