Ευρωεκλογές 2024: Ο χάρτης για τις 202.515 επιστολικές ψήφους

Νέα εκλογικά δεδομένα διαμορφώνει η δεξαμενή της επιστολικής ψήφου στην ευρωκάλπη της 9ης Ιουνίου 2024. Εχει πολιτικό ενδιαφέρον η γεωγραφική προέλευση –και η κομματική, που εκ των προτέρων δεν μπορεί να σταθμιστεί– των 202.556 Ελλήνων εκλογέων συνολικά εντός και εκτός επικρατείας που έχουν εγγραφεί στην ειδική πλατφόρμα.

Κρύβει παγίδες για τα κόμματα αλλά και ελπίδες για ενίσχυση εκλογικών επιδόσεων. Πάντως, ο πραγματικός αριθμός είναι κατά τι μικρότερος (202.515 εκλογείς) καθώς κάποιοι εκ των εγγεγραμμένων δεν θα μπορέσουν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στέλνοντας ταχυδρομικά το ψηφοδέλτιο του συνδυασμού που επιθυμούν και τους υποψήφιους ευρωβουλευτές προτίμησής τους. Επιπλέον υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην κατανομή που προκύπτουν από τη δήλωση διαφορετικής διεύθυνσης εκλογής από αυτήν της παραλαβής φακέλου.

Σε ορισμένες χώρες –δεν είναι δύσκολο να στοιχηματίσετε σε ποιες– δεν θα φτάσουν οι ειδικοί φάκελοι ψηφοφορίας. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επικαλείται τεχνικούς λόγους (αδυναμία αποστολής εγγράφων, συνθήκες εμπόλεμης κατάστασης κ.ά.) αλλά, όπως φαίνεται, υπάρχουν και πολιτικοί – διπλωματικοί λόγοι. Σε έγγραφο-απόφαση (ΥΠΕΣ, αριθ. πρωτ. 23921, 30 Απριλίου/1η Μαΐου 2024) που συνυπογράφουν ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, η υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως και ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος ορίζεται ότι δεν θα γίνει αποστολή ειδικών φακέλων ψηφοφορίας στις εξής χώρες: Ουκρανία, Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, Δημοκρατία της Κούβας, Δημοκρατία της Λευκορωσίας, Ρωσική Ομοσπονδία και στα ελάσσονα εξωτερικά νησιά Ηνωμένων Πολιτειών. Μάλιστα, η κυβέρνηση της ΝΔ προβάλλει ότι στις 24 Απριλίου 2024 και οι δύο εταιρείες που έχουν αναλάβει τις ταχυδρομικές εκλογικές υπηρεσίες για επιστολική ψήφο έστειλαν προς τους αρμόδιους ηλεκτρονικό μήνυμα σχετικά με τις χώρες στις οποίες δεν δύνανται να αποστείλουν ειδικούς φακέλους ψηφοφορίας.

Τα κομματικά επιτελεία, πλαισιωμένα από πολιτικούς αναλυτές και στατιστικολόγους, ανακατανέμουν τις οργανωτικές δυνάμεις τους για να προσεγγίσουν ανά περιοχές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό εκλογείς που μπορεί να τους ενισχύσουν εκλογικά. Μάλιστα, είναι κρίσιμη παράμετρος αν οι εκλογείς εσωτερικού είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες εκλογές ή όχι. Παράλληλα, είναι πιθανό να πρόκειται για εργαζόμενους που δουλεύουν σεζόν στα νησιά και σε άλλα τουριστικά μέρη, ενώ υπάρχει ένα δυναμικό που «δοκιμάζει» τη νέα δυνατότητα.

Αναλύοντας τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών που προκύπτουν με βάση την κατανομή των εκλογέων ανά εκλογικό τμήμα διαλογής ψηφοδελτίων επιστολικής ψήφου (έγγραφο αρ. πρωτ. 39143, 30 Απριλίου 2024), επί του συνόλου των 202.556 εγγεγραμμένων το 75,7% αφορά ψηφοφόρους εντός Ελλάδας. Πρόκειται για 153.322 εκλογείς εσωτερικού που στην πλειονότητά τους προέρχονται κατά σειρά από την περιφέρεια Β3΄ Αθηνών (Νότιος Τομέας) και τη Β1΄ Αθηνών (Βόρειος Τομέας), ενώ ακολουθούν η Α΄ Αθήνας και η Α΄ Θεσσαλονίκης, η Α΄ Πειραιώς, η Ανατολική Αττική, η Αιτωλοακαρνανία, η Β2΄ Αθηνών (Δυτικός Τομέας), το Ηράκλειο Κρήτης, η Μεσσηνία, η Αχαΐα, τα Ιωάννινα, η Λάρισα, οι Σέρρες, ο Εβρος κ.λπ.

Το υπόλοιπο 24,3% είναι ψηφοφόροι οι οποίοι διαμένουν στο εξωτερικό ή θα είναι εκτός Ελλάδας την ημέρα των ευρωεκλογών (49.234 εκλογείς του εξωτερικού). Είναι αξιοσημείωτο ότι στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2023 είχαν εγγραφεί στους ειδικούς καταλόγους εξωτερικού 22.764 (εκ των οποίων ψήφισαν οι 15.671). Ετσι, παρατηρείται μια σημαντική αύξηση, καθώς υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές οι Ελληνες ψηφοφόροι εξωτερικού. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε ότι με βάση την ισχύουσα νομοθεσία οι εκτός επικρατείας ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου αποκλειστικά μέσω επιστολικής ψήφου.

Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, οι εγγραφές Ελλήνων από το εξωτερικό έχουν γίνει από 128 διαφορετικές χώρες, στις περισσότερες από τις οποίες δεν είχε λειτουργήσει εκλογικό τμήμα στις περασμένες εκλογές. 

Οι περισσότεροι Ελληνες εκλογείς εξωτερικού προέρχονται από τη Γερμανία (9.578 εγγεγραμμένοι), το Ηνωμένο Βασίλειο (9.090), τις ΗΠΑ (3.857), το Βέλγιο (3.491), την Ολλανδία (3.119) και την Κύπρο (2.808). Επίσης 1.145 εκλογείς είναι από τον Καναδά, 1.189 από την Αλβανία, 913 εκλογείς από την Ασία, 835 από την Ωκεανία, 758 από τη Δανία και τις Νήσους Φερόες.



Η εκλογική μάχη για την ψήφο εξωτερικού όχι απλώς δεν υποτιμάται από τα κόμματα, αλλά αντιθέτως επιδιώκουν να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερη επίδοση. Μάλιστα, για ορισμένα κόμματα μπορεί να έχει καθοριστική σημασία, ιδίως αν είναι στο όριο για την είσοδο στην Ευρωβουλή.


Στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2023 η ΝΔ είχε λάβει την πρώτη θέση στην κάλπη εξωτερικού με 43,23% (7.460 ψήφοι) και αντίστοιχα στις εκλογές του Μαΐου 2023 42,62% (7.686 ψήφοι), ενώ δεύτερος σε ψήφους ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ με 16,61% (2.866 ψήφοι) και αντίστοιχα στις εκλογές του Μαΐου 19,07% (3.434 ψήφοι). 

Εχει ενδιαφέρον ότι την τρίτη θέση στην κάλπη του εξωτερικού τον Ιούνιο του 2023 είχε καταλάβει το ΜέΡΑ25 με το «αεροπλανικό» ποσοστό 12,01% με 2.072 ψήφους (τον Μάιο του 2023 έλαβε 11,07% και 1.996 ψήφους), όταν σε επίπεδο επικράτειας είχε λάβει 2,5% (130.378) και έμεινε εκτός Βουλής (κατατάχθηκε στην ένατη θέση). 

Το ΚΚΕ στην εκλογική διαδικασία του Ιουνίου 2023 είχε πανελλαδικό ποσοστό 7,69% (401.224 ψήφοι) και στην κάλπη εξωτερικού έλαβε την τέταρτη θέση με 11,92% (2.057 ψήφοι), αφήνοντας στην πέμπτη θέση το ΠΑΣΟΚ (6,91% και 1.192 ψήφους) ενώ σε επίπεδο επικράτειας είχε συγκεντρώσει 11,84%.

Το εκλογικό υλικό θα πρέπει να έχει αποσταλεί στους εκλογείς από το υπουργείο Εσωτερικών το αργότερο ως τις 24 Μαΐου 2024, δηλαδή 15 ημέρες πριν από τις εκλογές. 

Σε αυτό περιλαμβάνεται φάκελος επιστροφής επιστολικής ψήφου, ψηφοδέλτιο, φάκελος ψηφοφορίας, έντυπο οδηγιών, κατάλογος υποψηφίων, αίτηση-υπεύθυνη δήλωση. Οι φάκελοι ψηφοφορίας είναι πλήρως ανωνυμοποιημένοι και φέρουν ειδικό γνώρισμα γνησιότητας, επισημαίνει το υπουργείο Εσωτερικών.

Το ψηφοδέλτιο της επιστολικής ψήφου είναι ενιαίο και τυπώνεται με ευθύνη του υπουργείου Εσωτερικών. Στην πρώτη σελίδα εμφανίζονται όλα τα κόμματα, συνδυασμοί και συνασπισμοί κομμάτων που είναι υποψήφια και ο εκλογέας βάζει σταυρό σε αυτό που επιλέγει. Σε αυτήν τη σελίδα υπάρχει και η διακριτή επιλογή «Δεν επιλέγω κανέναν από τους ανωτέρω – Ψηφίζω λευκό». 

Στη δεύτερη σελίδα εμφανίζεται πίνακας με αριθμούς από το 1 έως το 42. Ο εκλογέας επιλέγει από κανέναν (0) έως τέσσερις υποψήφιους ευρωβουλευτές του κόμματος ή συνδυασμού προτίμησής του σημειώνοντας τον αριθμό που αντιστοιχεί στον κάθε υποψήφιο της επιλογής του όπως αυτός αναγράφεται στον κατάλογο υποψηφίων. 

Στην περίπτωση που ο εκλογέας κάνει λάθος επιλογή ή το ψηφοδέλτιο υποστεί φθορά, ο εκλογέας έχει τη δυνατότητα να εκτυπώσει ένα μόνο νέο ψηφοδέλτιο από τη σελίδα του υπουργείου Εσωτερικών, να το συμπληρώσει εκ νέου και να το βάλει στον φάκελο ψηφοφορίας, ο οποίος τίθεται στον φάκελο επιστροφής που αποστέλλεται προς την προσυμπληρωμένη διεύθυνση του κέντρου διαλογής επιστολικής ψήφου στην Ελλάδα.

Ο εκλογέας ενημερώνεται με μήνυμα κινητού τηλεφώνου και email, εφόσον το έχει δηλώσει, για την παραλαβή του φακέλου του από τα Εκλογικά Τμήματα Διαλογής Ψηφοδελτίων Επιστολικής Ψήφου στην Ελλάδα. Ο φάκελος πρέπει να παραληφθεί μέχρι τις 5 το απόγευμα ώρα Ελλάδας την παραμονή των εκλογών (8 Ιουνίου 2024) προκειμένου να προσμετρηθεί στο αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, διαφορετικά επιστρέφεται, χωρίς να ανοιχτεί, στον αποστολέα. Η καταμέτρηση των επιστολικών ψήφων γίνεται ταυτόχρονα με όλες τις υπόλοιπες ψήφους το απόγευμα της Κυριακής των εκλογών.

Εχει προβλεφθεί να συσταθούν 237 εκλογικά τμήματα διαλογής ψηφοδελτίων επιστολικής ψήφου, τα οποία αριθμούνται από το 1 έως το 237 και κατανέμονται σε αυτά οι εκλογείς ως εξής:

• Οι εκλογείς που θα παραλάβουν τον ειδικό φάκελο ψηφοφορίας εκτός επικρατείας τοποθετούνται σε εκλογικό τμήμα ανά χώρα ή χώρες παραλαβής.
• Οι εκλογείς που θα παραλάβουν τον ειδικό φάκελο ψηφοφορίας εντός επικρατείας, τοποθετούνται σε εκλογικό τμήμα με βάση την εκλογική περιφέρεια του βασικού εκλογικού καταλόγου.

Από καιρό τα κόμματα της αντιπολίτευσης, κυρίως το ΚΚΕ αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, εγκαλούν την κυβέρνηση της ΝΔ για τη σπουδή της να φέρει την επιστολική ψήφο και θεωρούν ότι μπορεί να προκύψουν ζητήματα αναφορικά με το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας. Παράλληλα, υπάρχουν ενστάσεις για την επιστολική ψήφο που αποξενώνει από την εκλογική διαδικασία και υποβαθμίζει τη συμμετοχή.

Ομως οι επικρίσεις έχουν ενισχυθεί, μια και σχεδόν ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές δεν έχουν δοθεί απαντήσεις για τη διαρροή προσωπικών δεδομένων εκλογέων του εξωτερικού (υπόθεση Ασημακοπούλου) από το υπουργείο Εσωτερικών και ενώ στο μεταξύ προέκυψε και η διάρρηξη γραφείου της Διεύθυνσης Εκλογών. Ακόμη και τροπολογία έφερε η ΝΔ μειώνοντας δραστικά τα πρόστιμα για πλημμελή έλεγχο της ταυτότητας του εκλογέα με την παραλαβή του φακέλου για επιστολική ψήφο, κάτι που οι εταιρείες ταχυμεταφορών έβλεπαν ως εμπόδιο για να παρέχουν τις υπηρεσίες τους.