Οι αναμνήσεις μου από τις Πανελλαδικές εξετάσεις

Όταν έδινα εγώ Πανελλαδικές το 2020, ο κόσμος έμοιαζε να καταρρέει γύρω μας. Η πανδημία του COVID-19 είχε αλλάξει τη ζωή μας όπως την ξέραμε. Η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ είχε πυροδοτήσει παγκόσμιες διαμαρτυρίες κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας. Το Brexit είχε δημιουργήσει αναταραχές στην Ευρώπη, και οι πυρκαγιές στην Αυστραλία μας υπενθύμιζαν την κλιματική κρίση. Μέσα σε όλο αυτό το χάος, ετοιμαζόμασταν για τις εξετάσεις.

Τα φροντιστήρια μας είχαν προετοιμάσει για θέματα που θεώρησαν ότι θα αντικατοπτρίζουν τα γεγονότα της εποχής. Μιλούσαμε για τον ρατσισμό, την τρίτη ηλικία, το περιβάλλον, τη φτώχεια, την τεχνολογία και την τηλεργασία. Όλοι ήταν σίγουροι ότι τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας θα σχετίζονταν με κάποιο από αυτά. Μας έλεγαν επίσης ξανά και ξανά να αποφεύγουμε το πρώτο ενικό πρόσωπο, γιατί κανείς δεν νοιάζεται για τη γνώμη μας. Έτσι, προετοιμαζόμασταν με επιχειρηματολογία και ανάλυση.

Την ημέρα της εξέτασης, όμως, μας περίμενε μια έκπληξη. Το θέμα ήταν το βιβλίο. Κανείς δεν το είχε προβλέψει. Κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος για αυτό. Για πρώτη φορά, ζητούσαν την προσωπική μας γνώμη, κάτι που μας είχαν διδάξει να αποφεύγουμε. Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την αντίφαση: από τη μία, η εκπαίδευση μας είχε διδάξει να μην εκφράζουμε προσωπικές απόψεις, και από την άλλη, οι εξετάσεις ζητούσαν ακριβώς αυτό.

Εκείνη τη στιγμή, το άγχος ήταν αβάσταχτο. Όλοι αισθανόμασταν ότι το σύστημα μας είχε προδώσει. Αναλογιζόμενος τώρα, τέσσερα χρόνια μετά, συνειδητοποιώ ότι οι Πανελλαδικές δεν ήταν παρά ένα μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος που εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα.

Οι Πανελλαδικές εξετάσεις έχουν μετατραπεί σε έναν αδιάκοπο αγώνα προετοιμασίας και άγχους. Οι μαθητές υποχρεώνονται να παρακολουθούν ατέλειωτες ώρες φροντιστηρίων, οι οικογένειες ξοδεύουν σημαντικά ποσά, και οι φροντιστηριάρχες βλέπουν τα κέρδη τους να αυξάνονται. Το σύστημα αυτό έχει δημιουργήσει μια κουλτούρα όπου οι εξετάσεις θεωρούνται το μοναδικό κριτήριο επιτυχίας στη ζωή ενός νέου.

Οι μαθητές πιέζονται να πιστέψουν ότι αν δεν πετύχουν στις Πανελλαδικές, η ζωή τους θα είναι καταδικασμένη. Αυτή η πεποίθηση καλλιεργεί έναν ανυπόφορο φόβο αποτυχίας, ενώ στην πραγματικότητα, η επαγγελματική και προσωπική επιτυχία δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από την επίδοση σε αυτές τις εξετάσεις. Υπάρχουν πολλοί δρόμοι για να πετύχει κανείς στη ζωή, όπως η επαγγελματική κατάρτιση, οι σπουδές σε άλλες χώρες, ή ακόμα και η αυτομόρφωση και η πρακτική εμπειρία.