Μητσοτάκης – Μέρκελ: Η ανασκόπηση, η αυτοκριτική και το «αντίο» με λόγια του Γκαίτε

 Αναφορές για την Τουρκία, τις ελληνογερμανικές σχέσεις -με παραδοχή από πλευράς Άγκελα Μέρκελ ότι απαίτησε πολλά από τους Έλληνες κατά την περίοδο της κρίσης- καθώς και λόγια του Γκαίτε, περιλάμβανε η κοινή συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τη Γερμανίδα καγκελάριο, αμέσως μετά τις διευρυμένες συναντήσεις που είχαν στο Μέγαρο Μαξίμου.

Η κ. Μέρκελ ανέφερε ότι είχε επίγνωση για το βάρος που επωμίστηκαν οι Έλληνες πολίτες κατά την οικονομική κρίση, ωστόσο σημείωσε ότι η ίδια ήταν δεσμευμένη υπέρ της διατήρησης της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και τόνισε ότι «καταφέραμε στο τέλος να βρούμε μια κοινή πορεία, έναν κοινό βηματισμό». «Ξέρω ότι απαίτησα πολλά από τους Έλληνες» υπογράμμισε. Ανέφερε επίσης ότι τα προβλήματα Ελλάδας – Τουρκίας είναι προβλήματα Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας. «Γνωρίζω τον μεγάλο αριθμό των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα όταν πρόκειται για τη συνεργασία με την Τουρκία. Συζητήσαμε και χθες και σήμερα εντατικά ότι θα πρέπει να ισχύουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και το διεθνές δίκαιο και πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό αλλά δύσκολο να βρίσκουμε απαντήσεις και λύσεις μέσω του διαλόγου» τόνισε. Υπενθύμισε πάντως ότι η Τουρκία φιλοξενεί 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και πρέπει να τύχει υποστήριξης.

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι η σημερινή Ελλάδα δεν είναι εστία ελλειμμάτων και υπενθύμισε -απευθυνόμενος στην κ. Μέρκελ- πως «και εσείς παραδεχτήκατε ότι ζητήσατε πολλά από τους Έλληνες». Είπε επιπλέον ότι «Ευρώπη και Ελλάδα δοκιμάστηκαν από λάθος αποφάσεις που επέστρεψαν εναντίον τους μεταμφιεσμένες με λαϊκισμό και δημαγωγία», ενώ χαρακτήρισε την κ. Μέρκελ «φώνη της λογικής και της σταθερότητας. Άδικη ίσως κάποιες φορές, όμως καθοριστική όπως το 2015 όταν αρνήθηκε τον εξοστρακισμό της Ελλάδας από την Ευρώπη». «Γνωρίζω κ. καγκελάριε τη δική σας σταθερή θέση υπέρ του διαλόγου και της εκτόνωσης των εντάσεων» συνέχισε ο Έλληνας πρωθυπουργός, αναφερόμενος στις σχέσεις με την Τουρκία. «Κι εγώ αγωνίζομαι για να κρατώ πάντα ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας. Συχνά η δυτική ψυχραιμία ενθαρρύνει την τουρκική αυθαιρεσία. Είναι καιρός οι ευρωπαϊκές αρχές να μετουσιωθούν σε ευρωπαϊκή πρακτική» είπε και υπογράμμισε ότι η Ελλάδα δεν ανέχεται απειλές. «Σας υποδέχομαι με χαρά και σας αποχαιρετώ με σεβασμό. Η Αθήνα θα σας περιμένει και ως φίλη. Στη νέα σας πορεία μην ξεχνάτε τα λόγια του Γκαίτε: “Από όλους τους λαούς οι Έλληνες ονειρεύονται το όνειρο της ζωής με τον πιο όμορφο τρόπο”» κατέληξε ο κ. Μητσοτάκης.

«Η σημερινή Ελλάδα δεν είναι εστία ελλειμμάτων – Ευρώπη και Ελλάδα δοκιμάστηκαν από λάθος αποφάσεις»

Ο κ. Μητσοτάκης ξεκίνησε τις δηλώσεις του με αναφορά στην παρουσία της κ. Μέρκελ στην ηγεσία της Γερμανίας, λέγοντας πως η καγκελάριος διένυσε «μια διαδρομή 16 ετών στην ηγεσία της Γερμανίας» που «ξεπερνά του Αντενάουερ και αγγίζει αυτή του Χ. Κολ». «Ως ο 8ος Έλληνας πρωθυπουργός που συναντά την αγαπητή Άγκελα μπορώ να αποτολμήσω σύντομη ανασκόπηση» συνέχισε ο πρωθυπουργός και πρόσθεσε: «Να μιλήσω για τη δική της σφραγίδα και να μιλήσω για τη σημερινή Ελλάδα που είναι πολύ διαφορετική από αυτή που γνωρίσατε τελευταία 10ετία. Δεν είναι εστία ελλειμμάτων. Είναι σύγχρονο κράτος».

Συνεχίζοντας ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε πως «Ευρώπη και Ελλάδα δοκιμάστηκαν από λάθος αποφάσεις που επέστρεψαν εναντίον τους μεταμφιεσμένες με λαϊκισμό και δημαγωγία». «Και εσείς παραδεχτήκατε ότι ζητήσατε πολλά από τους Έλληνες» τόνισε ο πρωθυπουργός, λέγοντας ακόμα ότι «ευτυχώς ούτε η φτηνή λιτότητα, ούτε τα φτηνά εθνικά συνθήματα άντεξαν. Η κοινοτική αλληλεγγύη και ο αληθινός πατριωτισμός βγήκαν στο τέλος νικητής».

«Η Μέρκελ φωνή της λογικής και της σταθερότητας – Άδικη ίσως κάποιες φορές, όμως καθοριστική»

«Η κ. Μέρκελ υπήρξε η φωνή της λογικής και της σταθερότητας. Άδικη ίσως κάποιες φορές, όμως καθοριστική όπως το 2015 όταν αρνήθηκε τον εξοστρακισμό της Ελλάδας από την Ευρώπη» συμπλήρωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Καθώς η Ευρώπη προχωρά με ομοφωνίες, αυτές χτίζονται με συμφωνίες, συνεπώς και με συγκλίσεις» συνέχισε στις δηλώσεις του ο πρωθυπουργός χαρακτηρίζοντας γενναία την αλλαγή στάσης της καγκελαρίου για το ζήτημα του Ταμείου Ανάκαμψης.

«Όλα αυτά είχα την ευκαιρία να τα διαπιστώσω στις Συνόδους Κορυφής εκεί που η καγκελάριος δεν εισηγείται μόνο λύσεις αλλά τις διαμορφώνει» είπε ο κ. Μητσοτάκης και συνέχισε λέγοντας η «μάχη κατά της COVID είχε και χρώμα γαλανόλευκο. Η Ελλάδα εισηγήθηκε το πιστοποιητικό, οργάνωσε πρόγραμμα εμβολιασμού, πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Ταμείου».

«Συχνά η δυτική ψυχραιμία ενθαρρύνει την τουρκική αυθαιρεσία – Η Ελλάδα δεν ανέχεται απειλές»

«Γνωρίζω κ. καγκελάριε τη δική σας σταθερή θέση υπέρ του διαλόγου και της εκτόνωσης των εντάσεων» συνέχισε ο Έλληνας πρωθυπουργός, αναφερόμενος στις σχέσεις με την Τουρκία.

«Κι εγώ αγωνίζομαι για να κρατώ πάντα ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας. Συχνά η δυτική ψυχραιμία ενθαρρύνει την τουρκική αυθαιρεσία. Είναι καιρός οι ευρωπαϊκές αρχές να μετουσιωθούν σε ευρωπαϊκή πρακτική» είπε ο κ. Μητσοτάκης και συμπλήρωσε: «Η Ελλάδα θέλει μόνο φίλους. Επιθυμεί τις καλές σχέσεις, ασφαλώς και με τους γείτονές μας, με γνώμονα το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Δεν ανέχεται όμως απειλές. Η θέση μου είναι κρυστάλλινη».

«Η Ελλάδα τείνει χείρα φιλίας αλλά θα υπερασπιστεί τα δικαιώματά της»

Σε σχετική ερώτηση, ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι «τα ελληνοτουρκικά προβλήματα εξ ορισμού αφορούν και την Ευρώπη». «Υπάρχει άμεση αντανάκλαση. Δείτε το προσφυγικό» σημείωσε. Όπως είπε, «κανείς δεν επιδιώκει την οριστική ρήξη σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας. Τα όρια έχουν τεθεί με απόλυτη σαφήνεια». Ανέφερε επίσης πως «ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η Ελλάδα τείνει χείρα φιλίας και η Ελλάδα πρώτη θα υπερασπιστεί την κυριαρχία της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην περίπτωση που αισθάνεται ότι καθ’ οιονδήποτε τρόπο ότι παραβιάζονται».

Επεσήμανε, δε, ότι «δεν θα κουραστώ να το λέω: Η δική μου πόρτα είναι πάντα ανοιχτή για εποικοδομητικό διάλογο. Αυτός ο διάλογος προϋποθέτει τη μείωση των αχρείαστων εντάσεων. Δεν μπορεί η Τουρκία να αμφισβητεί την κυριαρχία των ελληνικών νησιών». Είπε επίσης ότι υπάρχει μια συνεχιζόμενη προκλητικότητα από την Τουρκία, η οποία εντείνεται στην Κύπρο και ανέφερε ότι αυτό που θα ζητήσει από τον διάδοχο της κ. Μέρκελ ως προς την Τουρκία είναι να τηρηθούν αυτά που έχει αποφασίσει η Ευρώπη.

«Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε την εργαλειοποίηση απελπισμένων ανθρώπων»

Για το μεταναστευτικό, ανέφερε ότι ακόμα δεν υπάρχει μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για τα θέματα μετανάστευσης και ασύλου και υπογράμμισε ότι «δεν μπορούμε να αποδεχθούμε την εργαλειοποίηση απελπισμένων ανθρώπων». Κάλεσε επίσης την Τουρκία να κάνει περισσότερα ως προς την εξάρθρωση κυκλωμάτων διακίνησης.

«Ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να έχουμε κοινή ευρωπαϊκή θέση στο ζήτημα μετανάστευσης και του ασύλου» είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός, διευκρινίζοντας ότι «η Γερμανία δεν είναι μέρος του προβλήματος, αλλά μέρος της λύσης». «Πρέπει να φυλάμε τα σύνορά μας πιο αποτελεσματικά και δεν θα δεχθούμε την εργαλειοποίηση απελπισμένων ανθρώπων για πολιτικούς σκοπούς» συμπλήρωσε ο κ. Μητσοτάκης. «Αυτό που έγινε στον Έβρο δεν μπορεί να επαναληφθεί. Δυστυχώς επαναλήφθηκε στη Λευκορωσία».

«Η καγκελάριος έχει δίκιο να λέει ότι η Τουρκία μπορεί να είναι σύμμαχός μας αλλά πρέπει να κάνει περισσότερα στην εξάρθρωση των κυκλωμάτων διακίνησης. Έχουμε πλήρη εικόνα του τι συμβαίνει στο Αιγαίο» είπε ο πρωθυπουργός και συνέχισε: «Είχαμε ένα τραγικό ναυάγιο τις προάλλες. Αυτά πρέπει να σταματήσουν και μπορούν να σταματήσουν με τη συνεργασία της Τουρκίας. Οι χώρες στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης σηκώνουν μεγάλο βάρος. Η σοβαρή και στιβαρή φύλαξη των συνόρων είναι προϋπόθεση για να κρατήσουμε ζωντανό και το Σένγκεν». Είπε τέλος ότι είναι απολύτως κατανοητό και στην τουρκική ηγεσία πως η Ελλάδα τείνει χείρα φιλίας αλλά θα υπερασπιστεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματά της.

«Η λιτότητα δεν μπορεί να είναι η απάντηση σε όλα»

«Η λιτότητα δεν μπορεί να είναι η απάντηση σε όλα» τόνισε ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου. «Και το γαλλογερμανικό σύμφωνο και η συνθήκη αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής Ελλάδας – Γαλλίας μπορούν να συγκροτήσουν πρόπλασμα ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας. Το μέλλον προβλέπεται συναρπαστικό και για την Ελλάδα, και για τη Γερμανία και για την Ευρώπη. Θα βηματίσουμε με το αγαπημένο ρήμα της καγκελαρίου, “προσπαθώ”» συμπλήρωσε.

«Εποικοδομητική συνεργασία με τον διάδοχο της κ. Μερκελ»

«Προσβλέπω να έχω εποικοδομητική συνεργασία με τον διάδοχο της κ. Μερκελ» είπε ο πρωθυπουργός απαντώντας σε σχετική ερώτηση. «Θα συμπεριλαμβάνει και τη συζήτηση για το σύμφωνο σταθερότητας» είπε στη συνέχεια ο κ. Μητσοτάκης και συμπλήρωσε πως θα γίνει συζήτηση στο πλαίσιο της Ε.Ε., αλλά και πως θα πρέπει να λάβει υπόψη τις εμπειρίες της προηγούμενης δεκαετίας και την εμπειρία της πανδημίας που “γέννησε” και το Ταμείο Ανάκαμψης.

«Θα γίνουν παρεμβάσεις στους πολύ αυστηρούς τυπικούς κανόνες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ξεχάσουμε τι σημαίνει δημιοσιονομική πειθαρχία» συνέχισε ο πρωθυπουργός, τονίζοντας ότι «η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα από το 2023 να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα. Δεν πρέπει να εκληφθεί η συζήτηση αυτή ως άδεια να επιστρέψουμε σε κακές συνήθειες του παρελθόντος. Στο χέρι μας είναι να αξιοποιήσουμε τους σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Εφόσον το κάνουμε αυτό, αυξάνονται οι πιθανότητες στο μέλλον, κάτι που δημιουργήθηκε με αφορμή την πανδημία, να αποκτήσει ενδεχομένως πιο μόνιμα χαρακτηριστικά».

Κλείνοντας την αρχική τοποθέτησή του, πριν δώσει το λόγο στην Γερμανίδα καγκελάριο, ο πρωθυπουργός τόνισε: «Σας υποδέχομαι με χαρά και σας αποχαιρετώ με σεβασμό. Η Αθήνα θα σας περιμένει και ως φίλη. Στη νέα σας πορεία μην ξεχνάτε τα λόγια του Γκαίτε: “Από όλους τους λαούς οι Έλληνες ονειρεύονται το όνειρο της ζωής με τον πιο όμορφο τρόπο”».

Μέρκελ: Καταφέραμε στο τέλος να βρούμε κοινό βηματισμό

«Όποιος γνωρίζει από πολιτισμό δεν μπορεί να αφήσει απ’ έξω την Αθήνα και την Ελλάδα» τόνισε από την πλευρά της η απερχόμενη καγκελάριος στις κοινές δηλώσεις της με τον πρωθυπουργό, σημειώνοντας ότι δεν θα είναι η τελευταία επίσκεψή της στην Ελλάδα.

«Οι σχέσεις Γερμανίας – Ελλάδας ήταν αρκετά ζωντανές θα έλεγα. Οι δυσκολίες ήταν δεδομένες όταν επρόκειτο για τη σταθερότητα του ευρώ και εγώ προσωπικά είχα απόλυτη επίγνωση για την υπερβολική επιβάρυνση που σήμαινε αυτό και την πρόκληση που σήμαινε αυτό για τους ανθρώπους στην Ελλάδα. Καταφέραμε στο τέλος να βρούμε μια κοινή πορεία, έναν κοινό βηματισμό για να μείνει η Ελλάδα μέλος της Ε.Ε.» είπε η κ Μέρκελ.

«Γνωρίζω τον μεγάλο αριθμό των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα»

«Μόλις ολοκληρώθηκε, ουσιαστικά έκλεισε αυτή η φάση, είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια τεράστια άλλη πρόκληση που ήταν το μεταναστευτικό που ξεκίνησε το 2015. Αποδείξαμε ότι μπορούμε να μοιραζόμαστε ευθύνες και νομίζω ότι και το Σύμφωνο Ε.Ε. – Τουρκίας είναι παράδειγμα που μας δείχνει ότι μπορούμε να συνεργαστούμε και σε αυτή την περίπτωση να συνεργαστούμε και με την Τουρκία. Γνωρίζω τον μεγάλο αριθμό των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα όταν πρόκειται για τη συνεργασία με την Τουρκία. Συζητήσαμε και χθες και σήμερα εντατικά ότι θα πρέπει να ισχύουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και το διεθνές δίκαιο και πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό αλλά δύσκολο να βρίσκουμε απαντήσεις και λύσεις μέσω του διαλόγου» πρόσθεσε.

Για τις σχέσεις Ελλάδας – Γερμανίας η κ. Μέρκελ είπε ότι «στην πανδημία και σε διμερές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο δείξαμε ότι μπορούμε να δουλέψουμε πολύ στενά. Ήμουν απόλυτα πεπεισμένη γι’ αυτό και γι’ αυτό στήριξα ολόψυχα το Ταμείο Ανάκαμψης. Γιατί ήταν πολύ σημαντικό για την ανάκαμψη από την πανδημία και κυρίως για εκείνες τις χώρες που ήταν υποχρεωμένες να προβούν σε μεγάλο αριθμό μεταρρυθμίσεων και επλήγησαν στη συνέχεια από την πανδημία, να μπορέσουν χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, να προβούν σε μακρόπνοες επενδύσεις, για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε προβλήματα το μέλλοντος, όπως κλιματική αλλαγή, βιωσιμότητα, βιοποικιλότητα».

«Θα ήθελα να ευχαριστήσω για τη συνεργασία με την Ελλάδα διότι λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, της γειτνίασης της με την Τουρκία, οι προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης είναι τεράστιες. Μπορεί πολλά να μάθει κανείς και να διδαχθεί από την Ελλάδα, και ο ένας από τον άλλο, και πολλές συζητήσεις οδήγησαν σε πολύ καλές λύσεις» πρόσθεσε.

Για την Τουρκία, είπε πως πρέπει πρέπει να υπάρξει μια κοινή ευρωπαϊκή στάση. Όπως ανέφερε, τηρώντας πάντα τους κανόνες, θα μπορέσουν και η Ευρώπη και η Τουρκία να ισχυροποιήσουν τις θέσεις τους. Ανέφερε επίσης ότι τα προβλήματα Ελλάδας – Τουρκίας είναι προβλήματα Ε.Ε. – Τουρκίας. Υπενθύμισε ότι η Τουρκία φιλοξενεί 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και πρέπει να τύχει υποστήριξης.

«Ήμουν πάντα υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ – Ξέρω από απαίτησα πολλά»

Ερωτηθείσα για το 2015, ανέφερε ότι «τότε ήμασταν όλοι εξαιρετικά σοκαρισμένοι για το πόσο ευάλωτο ήταν το ευρώ απέναντι στις εξωτερικές πιέσεις. Και αυτό έπληξε σημαντικά τις χώρες που είχαν υψηλότερο χρέος και δεν είχαν εφαρμόσει σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων όλα όσα έπρεπε να είχαν εφαρμόσει. Εγώ πάντα ήμουν υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ και είπα ότι η αποτελεσματικότητα του οικονομικού μας συστήματος θα πρέπει να είναι συγκρίσιμη αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ζωντανό το κοινό νόμισμα».

«Ξέρω ότι απαίτησα πολλά από τους Έλληνες, από την άλλη υπήρξαν και διαφορετικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα που θεώρησαν πολλές μεταρρυθμίσεις ως δυνατές» ανέφερε η κ. Μέρκελ. Τόνισε ότι σήμερα, το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων δεν αμφισβητείται όπως στο παρελθόν.

Σακελλαροπούλου σε Μέρκελ: Αισθανθήκαμε πολλές φορές δικαιολογημένα μόνοι

Λίγο νωρίτερα, η καγκελάριος της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, έγινε δεκτή στο Προεδρικό Μέγαρο από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Υποδεχόμενη την κ. Μέρκελ, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τη χαρακτήρισε σπουδαία πολιτικό, ενώ την ευχαρίστησε για την καθαρά φιλοευρωπαϊκή της στάση σε σειρά ζητημάτων και τόνισε ότι η κ. Μέρκελ διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική της Γερμανίας και της Ευρώπης για δύο δεκαετίες.

Όπως είπε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπήρξαν και στιγμές δυσκολίας και έντασης, ενώ τόνισε ότι κατά την οικονομική κρίση η Ελλάδα κλήθηκε να πληρώσει βαρύ τίμημα και αισθάνθηκε δικαιολογημένα πολλές φορές μόνη. Ωστόσο, όπως συμπλήρωσε, οι δυσκολίες συνέβαλαν στην αλληλοκατανόηση. «Είναι σημαντικό ότι η Ευρώπη διατήρησε τη συνοχή της και αυτό φάνηκε και κατά τη διάρκεια της πανδημίας», σημείωσε η κ. Σακελλαροπούλου.

ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ/ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΕΛΤΕΣ

Φωτ. ΙΝΤΙΜΕ/ ΛΙΑΚΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Μέρκελ: Στέρεες βάσεις στις διμερείς σχέσεις

Η κ. Μέρκελ, από την πλευρά της, έκανε λόγο για σκαμπανεβάσματα στις διμερείς σχέσεις, ωστόσο, όπως τόνισε, υπάρχουν στέρεες βάσεις. Όπως πρόσθεσε, ο διάλογος υπήρξε πάντα το κλειδί για εξεύρεση λύσεων.

Η ίδια συμπλήρωσε ότι υπήρξε μια περίοδος που υπήρχε η ανάγκη σταθεροποίησης του ευρώ και ταυτόχρονα η ανάγκη να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις σε χώρες όπως η Ελλάδα. «Το μεγαλύτερο ζήτημα ήταν το μεταναστευτικό, όπου Γερμανία και Ελλάδα συνεργάστηκαν εποικοδομητικά» είπε.

Νωρίτερα, η καγκελάριος της Γερμανίας επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Γκαίτε.