H Μάχη των Οχυρών: Στο φως σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα από την προσπάθεια των Γερμανών να αλώσουν την «Γραμμή Μεταξά»

Η απρόκλητη ιταλική επίθεση στην Ελλάδα στις 28/10/1940, δεν εξελίχθηκε σύμφωνα με τα σχέδια και τις επιδιώξεις του Μουσολίνι. Το βροντερό «Όχι» και οι συνεχείς ελληνικές επιτυχίες στην Ήπειρο και στην Αλβανία, οδήγησαν τον Χίτλερ να «κατηφορίσει» στα νότια Βαλκάνια προκειμένου να διασώσει το γόητρο του φασίστα συμμάχου του.

Είναι ιστορικά εξακριβωμένο πως ο Γερμανός δικτάτορας είχε αντιληφθεί από πολύ νωρίς την αποτυχία της Ιταλίας στο μέτωπο της Αλβανίας, σχεδιάζοντας από τον Νοέμβριο του 1940 το σχέδιο «Μαρίτα», προκειμένου να μην πληγεί η εικόνα του Άξονα και για να καλύψει τα νώτα του ενόψει της προγραμματισμένης επίθεσης κατά της Σοβιετικής Ένωσης.





Ακριβώς 80 χρόνια (1941-2021) μετά τη γερμανική επίθεση στην Ελλάδα και στη θρυλική «Γραμμή Μεταξά» -που εκτεινόταν από την Κερκίνη (Μπέλλες) στις Σέρρες έως την Ροδόπη στην Κομοτηνή- μία επετειακή έκδοση φέρνει για πρώτη φορά στο φως, δεκάδες φωτογραφίες-ντοκουμέντα από τη λυσσαλέα προσπάθεια των Γερμανών να αλώσουν την ελληνική «Γραμμή Μαζινό» και να πατήσουν ελληνικό έδαφος.

Κάποια από τα συγκροτήματα της «Γραμμής Μεταξά» καταλήφθηκαν γρήγορα, μετά από επικές μάχες και αφότου οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν δόλια μέσα -όπως φλογοβόλα και αέρια- για να εκπορθήσουν τις φρουρές τους. Όμως, τα συγκροτήματα στις κύριες διαβάσεις προς την ενδοχώρα, της Στενωπού του Ρούπελ στις Σέρρες και του οροπεδίου Κάτω Νευροκοπίου στη Δράμα, έμειναν αλώβητα έως το τέλος, με τους Έλληνες υπερασπιστές ν’ αποχωρούν μετά τη συνθηκολόγηση (10/4/1941) με το κεφάλι ψηλά, κερδίζοντας την αναγνώριση του εχθρού και το θαυμασμό των συμμάχων. Η απάντηση του διοικητή του οχυρού του Ρούπελ -αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Δουράτσου- στην απαίτηση των Γερμανών για παράδοση έμεινε στην ιστορία και συνεχίζει να συγκινεί μέχρι τις μέρες μας: «Τα οχυρά δεν παραδίδονται, αλλά καταλαμβάνονται».

Στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του συλλεκτικού λευκώματος: «1941-2021 : 80 χρόνια από την Μάχη των Οχυρών», που εξέδωσε η ΚοιΝ.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση στις Σέρρες, αποτυπώνονται στιγμή προς στιγμή, η ένταση των πολεμικών επιχειρήσεων και το ανελέητο εχθρικό σφυροκόπημα -από γη και αέρα- σ’ όλο το μήκος του μετώπου. Φωτογραφίες από τα απόκρημνα -συνήθως- πεδία των μαχών και τον παθιασμένο αγώνα των Ελλήνων υπερασπιστών, μέσα από τα υπόγεια συγκροτήματα που τα περισσότερα άντεξαν στις σφοδρές βολές του εχθρικού Πυροβολικού και της Αεροπορίας. Φωτογραφικά ντοκουμέντα με Γερμανούς να υψώνουν τη σβάστικα στην επιφάνεια οχυρών που λίγο πριν κατέλαβαν, συνομιλίες τους με Έλληνες αξιωματικούς και στρατιώτες, αναμνηστικές πόζες, με την κούραση και την ταλαιπωρία των πολυήμερων μαχών ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους.




«Γερμανικός θαυμασμός για την Metaxas Linie»

Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό προέρχεται από το αρχείο του συλλέκτη Βύρωνα Μήτου, που έχει στην κατοχή του ένα από τα μεγαλύτερα φωτογραφικά αρχεία, ειδικά από την περίοδο του Β΄ Π.Π., στην Ελλάδα. «Η συγκέντρωση αυτών των φωτογραφιών υπήρξε πολύχρονη και πολύμοχθη. Οι περισσότερες από αυτές είναι εξαιρετικά σπάνιες και αποτελούσαν προσωπικά ενθύμια αξιωματικών και στρατιωτών που έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις στην Ελλάδα και περιλαμβάνονταν στα προσωπικά τους άλμπουμ, μέσα στα οποία αποτυπωνόταν η συμμετοχή και η δράση τους σ’ εκείνον τον υπερβολικά σκληρό πόλεμο» λέει στο protothema.gr o κ.Μήτος, τονίζοντας πως «Οι φωτογραφίες των Γερμανών από το πεδίο της μάχης είναι γεμάτες ένταση, με πρόσωπα σκληρά, γεμάτα συσπάσεις, όπως τα διαμορφώνουν η δράση και οι συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των μαχών. Εικόνες που αποτυπώνουν τη φρίκη της κόλασης της φωτιάς που είχαν σκορπίσει τα φλογοβόλα αλλά και σφοδροί βομβαρδισμοί της Αεροπορίας και του Πυροβολικού».

Οι φωτογραφίες της έκδοσης δεν αποτυπώνουν τα γεγονότα μόνο τη χρονική περίοδο των εχθροπραξιών (6-10/4/1941), αλλά και όλων όσων προηγήθηκαν της γερμανικής επίθεσης, καθώς και όσων ακολούθησαν μετά τη συνθηκολόγηση και την παράδοση όσων συγκροτημάτων δεν είχαν καταληφθεί από τον εχθρό. Σε πολλές φωτογραφίες μάλιστα, μετά το τέλος των εχθροπραξιών, είναι εμφανής στα πρόσωπα Ελλήνων και Γερμανών η θλίψη για όσους χάθηκαν, αφού ο θάνατος και ο πόνος είναι κοινός και για τα δύο στρατόπεδα.

Πίσω από κάθε φωτογραφία οι Γερμανοί σημείωναν έντονα «Metaxas Linie», δηλαδή «Γραμμή Μεταξά», συγκρίνοντας την ευθέως με την γαλλική «Γραμμή Μαζινό» που σε σχέση με την επίθεση στην Ελλάδα, είχαν εύκολα καταλάβει ένα χρόνο νωρίτερα.




Οι φωτογραφίες αυτές κατείχαν περίοπτη θέση στα προσωπικά στρατιωτικά τους άλμπουμ, τα οποία επεδείκνυαν με υπερηφάνεια, εξαιτίας της φήμης που είχαν αποκτήσει οι επιχειρήσεις κατά των υπόγειων συγκροτημάτων λόγω της σκληρότητας του αγώνα, της ισχυρής αντίστασης των Ελλήνων υπερασπιστών, αλλά και του θαυμασμού τους για την κατασκευή και την αντοχή των έργων.

Δεν είναι τυχαίο πως πολλοί Γερμανοί επέλεξαν να φωτογραφηθούν μπροστά από τα σκυρόδετα πολυβολεία, πυροβολεία, αντιαεροπορικά και άλλα έργα της «Γραμμής Μεταξά» που άντεξαν στις εχθρικές βολές, μαρτυρώντας απόλυτα την επιτυχία κατασκευής του τιτάνιου αυτού έργου, με τα 21 συγκροτήματα από τις Σέρρες έως την Κομοτηνή, το οποίο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε αποκλειστικά από ελληνικά μυαλά, χέρια και χρήμα και θεωρείται το μεγαλύτερο έργο στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα.

«Οχυρά, όπως του Ρούπελ, του Ιστίμπεη, του Λίσσε, του Περιθωρίου, της Νυμφαίας κ.ά., αναδείχθηκαν σε νεότερα σύμβολα υπέρτατης άμυνας και αυτοθυσίας, παραπέμποντας στις Θερμοπύλες της αρχαιότητας και στο Μανιάκι της Εθνεγερσίας του 1821, καταλαμβάνοντας εξέχουσα θέση στη νεότερη ελληνική ιστορία και κερδίζοντας τον θαυμασμό των Συμμάχων και – κυρίως - την αναγνώριση του εχθρού. Το γεγονός πως οι Γερμανοί τροποποίησαν τα αρχικά τους σχέδια, για κατάληψη της Θεσσαλονίκης μέσω της τότε Γιουγκοσλαβίας, μαρτυρά πως η επιχείρηση κατά των οχυρών της «Γραμμής Μεταξά» όχι μόνο δεν αποδείχθηκε απλός «περίπατος», όπως πίστευαν οι επιτελείς στο Βερολίνο, αλλά συνοδεύτηκε κι από σοβαρές απώλειες για τις γερμανικές δυνάμεις» αναφέρει στον πρόλογο της έκδοσης ο Σερραίος υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ.Κώστας Καραμανλής, σημειώνοντας πως πρόκειται για ένα μοναδικό φωτογραφικό λεύκωμα - ντοκουμέντο, για όσα έλαβαν μέρος στα βόρεια σύνορα της χώρας το 1941.