Τα «κόλπα» του Ιωάννη Μεταξά, εκτός από τη βία, για να ελέγξει τον Τύπο. Έδωσε αυξήσεις, ατέλεια στο χαρτί, συλλογικές συμβάσεις και καθιέρωσε την Κυριακή ως αργία

Μία από τις πρώτες ενέργειες του καθεστώτος του Ιωάννη Μεταξά ήταν να εξασφαλίσει τον ολοκληρωτικό έλεγχο του Τύπου, που αποτελούσε μέχρι τότε το κατ’ εξοχήν μέσο έκφρασης πολιτικών πεποιθήσεων και διαμόρφωσης της κοινής γνώμης.

Σύμφωνα με τις οδηγίες του καθεστώτος από την πρώτη στιγμή του πραξικοπήματος, απαγορευόταν στον Τύπο να δημοσιεύσει οποιαδήποτε μορφή κριτικής κατά της «Τετάρτης Αυγούστου». Αντίθετα, όλα τα έντυπα καλούνταν να εκθειάζουν τη νέα κυβέρνηση και να εξαίρουν τα επιτεύγματά της.

Οτιδήποτε μπορούσε να υπαινιχθεί ότι είχε επιβληθεί λογοκρισία, συμπεριλαμβανομένων των κενών διαστημάτων, απαγορευόταν αυστηρά. Δεν επιτρεπόταν να δημοσιευτεί τίποτα σχετικό με τη χρηματοοικονομική πολιτική, ενώ απαγορευόταν οποιαδήποτε αναφορά σε πολιτικά κόμματα ή στους αρχηγούς τους, που είχαν ανατραπεί από τη χούντα του Μεταξά. Λίγες μέρες μετά την επιβολή της δικτατορίας ψηφίστηκε ο Αναγκαστικός νόμος 23, που καθόρισε το περιεχόμενο, τη μέθοδο παραγωγής και τον τρόπο διανομής των εφημερίδων.

Συγχρόνως ιδρύθηκε το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού (ΥΤΤ), με υφυπουργό τον Θεολόγο Νικολούδη, εκδότη της εφημερίδας Πολιτεία, στέλεχος του κόμματος των Ελευθεροφρόνων και στενό φίλο του Μεταξά. Ωστόσο, παρά τον τίτλο του, στην πραγματικότητα ήταν Υφυπουργείο Προπαγάνδας και Διαφώτισης. Η χρησιμότητα των μέσων επικοινωνίας και των μέσων έκφρασης της τέχνης (θέατρο, κινηματογράφος, ραδιόφωνο) ως αποτελεσματικών εργαλείων προπαγάνδας αποδεικνύεται με τα πολυάριθμα νομοθετικά μέτρα (14 αναγκαστικοί νόμοι και βασιλικά διατάγματα) που έλαβε το ΥΤΤ για να εξασφαλίσει την ολοκληρωτική εποπτεία τους και τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.

Στην αρμοδιότητα του Α’ γραφείου της Διεύθυνσης Εσωτερικού Τύπου υπαγόταν η «εποπτεία των εφημερίδων, περιοδικών, βιβλίων και εντύπων εν γένει, των θεατρικών και κινηματογραφικών έργων, των διαλέξεων, των δίσκων γραμμοφώνου, των ραδιοφωνικών εκπομπών». Τα δελτία ειδήσεων διανέμονταν σε όλες τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα απανταχού της επικράτειας. Με τον ίδιο τρόπο οι εβδομαδιαίες, μηνιαίες και ετήσιες εκδόσεις, που δημοσίευαν τα επιτεύγματα του καθεστώτος, ομιλίες και εξαγγελίες, καθώς και οι επιλεγμένες ανταποκρίσεις από το εξωτερικό που υμνούσαν την κυβέρνηση, εξασφάλιζαν την «κατάλληλη διαφώτιση» ολόκληρου του πληθυσμού.

Επιπλέον, το γραφείο Λαϊκής Διαφωτίσεως εξέδωσε πληθώρα εντύπων στα οποία αναφέρονταν: -λεπτομέρειες με τα επιτεύγματα της κυβέρνησης, -οδηγίες για την ηθική ανύψωση του πληθυσμού -πληροφορίες που εξέθεταν τους «εχθρούς» του κράτους. Ανάμεσα σε αυτές τις εκδόσεις συμπεριλαμβάνονται και 33 βιβλία. «Νέα ζωή», «Ο κομμουνισμός εις την Ελλάδα», «Τέσσερα χρόνια διακυβερνήσεως του Ιωάννη Μεταξά», είναι μερικά από αυτά.

Όλες αυτές οι εκδόσεις και άλλες παρόμοιου περιεχόμενου κοσμούσαν τις δημόσιες βιβλιοθήκες και τα γραφεία του Δημοσίου, υποχρεωτικά. Τα «προνόμια» Ο Μεταξάς δεν δυσκολεύτηκε να ελέγξει τον Τύπο. Οι περισσότεροι από τους ιδιοκτήτες εφημερίδων και οι αρχισυντάκτες υπηρέτησαν χωρίς ιδιαίτερη πίεση και από την πρώτη κιόλας ημέρα, τα συμφέροντα του καθεστώτος. Η μόνη εφημερίδα που η κυκλοφορία της απαγορεύτηκε αμέσως ήταν ο Ριζοσπάστης.

Οι υπόλοιπες εφημερίδες, με ελάχιστες εξαιρέσεις, μεταβλήθηκαν σε εργαλεία προπαγάνδας, δημοσιεύοντας άρθρα γεμάτα ενθουσιασμό, τα οποία υμνούσαν τις αρετές της δικτατορίας. Η κυβέρνηση από την πλευρά της παραχώρησε στους ιδιοκτήτες και στους αρχισυντάκτες πολλά προνόμια, εξασφαλίζοντας ουσιαστικά την υποστήριξή τους. Αυξήθηκε η τιμή των εφημερίδων από μια δραχμή σε δύο και παραχωρήθηκε ατέλεια για το εισαγόμενο χαρτί.

Οι εργαζόμενοι στον Τύπο πήραν 25% αύξηση και η Κυριακή αναγνωρίστηκε ως αργία. Επιπλέον, καταρτίστηκαν συλλογικές συμβάσεις εργασίας ανάμεσα στους ιδιοκτήτες και το προσωπικό των εφημερίδων. 

Ο παραμελημένος επαρχιακός Τύπος απέκτησε νέο κύρος και σπουδαιότητα αφού κυκλοφορούσε τακτικά με το υλικό που μοίραζε η κυβέρνηση και που έπρεπε να φτάσει στους πολίτες όλης της χώρας. Έτσι, ο Τύπος από δυνατή ανεξάρτητη ενημερωτική δύναμη έγινε απλό εργαλείο του καθεστώτος, ενώ οι αρχισυντάκτες και οι δημοσιογράφοι μετατράπηκαν σε δημόσιους υπαλλήλους. Ο πρώτος στόχος του καθεστώτος να καθυποτάξει τον Τύπο και να εξασφαλίσει τη συνεργασία και την υποστήριξή του για να χειραγωγήσει τα πλήθη, επιτεύχθηκε «ανώδυνα».