Μεγάλη Πέμπτη-Ποιος ήταν ο Πόντιος Πιλάτος που καταδίκασε τον Ιησού

H Εκκλησία θυμάται τον Μυστικό Δείπνο.

Το Θείο Δράμα κορυφώνεται και η υμνογραφία της ημέρας είναι σχετική με τα Πάθη του Χριστού, τη Σταύρωση και το θάνατό Του.


Το βράδυ ψάλλεται στις εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής και διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς. Στις εκκλησίες της Ζακύνθου, η περιφορά του Εσταυρωμένου γίνεται μετά το 11ο Ευαγγέλιο.


Σήμερον κρεμάται επί ξύλου...

Σήμερον κρεμάται επί ξύλου,
ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται,
ο των αγγέλων βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται
ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο,
ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη,
ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.

Τα 12 Ευαγγέλια της Μεγάλης Πέμπτης συγκροτούνται κυρίως από περικοπές των Ευαγγελίων του Ιωάννη και του Ματθαίου. Εν περιλήψει τα 12 Ευαγγέλια: Τελευταίες νουθεσίες του Ιησού στους μαθητές του… «Αγαπάτε Αλλήλους». Ο τελευταίος αποχαιρετισμός. Προσευχή του Ιησού. Προδοσία του από τον Ιούδα. Σύλληψη του Ιησού και μεταφορά του «Από τον Άννα στον Καϊάφα». 

Δίκη του Ιησού από τους Αρχιερείς. Άρνηση Πέτρου («Πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις απαρνήση με»). Ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου, στο Πραιτώριο. Προσπάθεια του Πιλάτου να απελευθερώσει τον Κύριο, αλλά εμπρός στην αποφασιστικότητα των Φαρισαίων υποχωρεί. «Βαραβάν ή Χριστόν;» Ο Πιλάτος «Νίπτει τας χείρας του». Ο Ιούδας μεταμελείται και επιστρέφει τα «τριάκοντα αργύρια» στους Αρχιερείς, οι οποίοι τα έβαλαν στον «Κορβανά» (ταμείο του Ναού). 

Απαγχονισμός Ιούδα. Πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά και Σταύρωσή του με δύο ληστές. Ο Ιησούς αφήνει το πνεύμα επί του Σταυρού. Μεταμέλεια του ενός ληστή, που ζητά από τον Κύριο να τον θυμηθεί στη βασιλεία των Ουρανών. Ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας ζητά από τον Πιλάτο το Σώμα του για να το θάψει. Ταφή του Ιησού και σφράγιση του Τάφου του από τους Αρχιερείς και Φαρισαίους.

Έθιμα

Την ημέρα αυτή ξεκινούν οι προετοιμασίες στα ελληνικά σπίτια για τον εορτασμό της Ανάστασης. Οι νοικοκυρές ζυμώνουν λαμπροκουλούρες, πλάθουν πασχαλιάτικα κουλουράκια και βάφουν κόκκινα αυγά. Το αυγό συμβολίζει από την αρχαιότητα την ανανέωση της ζωής και το κόκκινο χρώμα το αίμα του Χριστού. Σε κάποια μέρη συνηθίζουν να τοποθετούν το πρώτο κόκκινο αυγό στο εικονοστάσιο του σπιτιού για να ξορκίσουν το κακό.

• Στην Πάτμο γίνεται αναπαράσταση του «Μυστικού Δείπνου» στην κεντρική πλατεία της Χώρας, όπου ο ηγούμενος της ιεράς μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου πλένει τα πόδια 12 μοναχών, όπως έκανε και ο Ιησούς με τους μαθητές του.
• Στη Σκιάθο, τα παιδιά του νησιού γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας καλαμένιους σταυρούς στολισμένους με λουλούδια της άνοιξης και τραγουδούν τα κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής.
• Στο Λιτόχωρο Πιερίας το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης στολίζονται οι επιτάφιοι, που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, οι οποίες όλη τη Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα.
• Στα Κουφονήσια, μετά το τέλος της ακολουθίας των Παθών, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην εκκλησία και στολίζουν τον Επιτάφιο με άνθη, ενώ μια γυναίκα ψάλλει το «Μοιρολόι της Παναγίας». Οι γυναίκες της περιοχής παραμένουν στην εκκλησία κοντά στον Επιτάφιο μέχρι το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής.
• Στη Σίφνο, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τα παραδοσιακά «πουλιά της Λαμπρής» (πασχαλινές κουλούρες σε διάφορα σχήματα ζώων και πουλιών) στολισμένα με κόκκινα αυγά. Κατά την εσπερινή ακολουθία, όταν ο ιερέας διαβάσει το Έκτο Ευαγγέλιο, οι νέοι και οι νέες φεύγουν από την εκκλησία για να ανάψουν τα καντήλια των ξωκλησιών. Επιστρέφουν αργότερα για να στολίσουν τον Επιτάφιο.

Πόντιος Πιλάτος: Η ζωή και το τέλος του Ρωμαίου που σταύρωσε τον Χριστό







Ο Πόντιος Πιλάτος (Pontius Pilatus στα λατινικά) ήταν ρωμαίος αξιωματούχος, που μνημονεύεται μέχρι σήμερα επειδή επικύρωσε την καταδίκη του Ιησού Χριστού από τη Συναγωγή των Ιουδαίων και διέταξε τη Σταύρωσή Του. Διετέλεσε επίτροπος (procurator) της Ιουδαίας από το 26 έως το 36 μ.Χ. επί αυτοκράτορος Τιβέριου (14-37).



Οι πηγές για τον βίο και την πολιτεία του Πόντιου Πιλάτου προέρχονται από ελληνίζοντες Ιουδαίους, όπως ο ιστορικός Ιώσηπος (37-100) και ο φιλόσοφος Φίλων ο Αλεξανδρεύς (20-50), από τον ρωμαίο ιστορικό Τάκιτο (56-120), από τα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης και από παραδόσεις που δημιουργήθηκαν με την πάροδο του χρόνου.


Ο Ιώσηπος παρουσιάζει τον Πιλάτο ως ηγέτη με ισχυρή θέληση, αυστηρό και αυταρχικό, αλλά συγχρόνως λογικό και πρακτικό, με επίγνωση των ορίων του στην άσκηση των καθηκόντων του. Αντίθετα, στην Καινή Διαθήκη ο Πόντιος Πιλάτος διαγράφεται ως αδύναμος και αμφιταλαντευόμενος χαρακτήρας (γνωστές οι εκφράσεις «Συμπεριφέρεται ως Πόντιος Πιλάτος», «Είναι Πόντιος Πιλάτος»).
Η άνοδος στην εξουσία

Ο Πόντιος Πιλάτος ανήκε στην τάξη των ιππέων (κοινωνική τάξη ανάμεσα στους πατρίκιους και τους πληβείους) και προερχόταν από το Σαμνιτικό γένος των Ποντίων. Οι Σαμνίτες ήταν ένας λαός της ιταλικής χερσονήσου που είχε υποταχθεί στους Ρωμαίους. Διορίστηκε επίτροπος της Ιουδαίας με τη μεσολάβηση του Λουκίου Αίλιου Σηιανού, που ανήκε στον στενό κύκλο του αυτοκράτορα Τιβέριου.


Ο Πιλάτος, έχοντας την προστασία τού Σηιανού, ακολούθησε πολιτική που προκάλεσε την εχθρότητα των Ιουδαίων, γιατί προσέβαλε το θρησκευτικό τους αίσθημα. Μεταξύ άλλων, έδωσε εντολή ν’ αναρτηθούν λατρευτικές εικόνες τού αυτοκράτορα στην Ιερουσαλήμ κι έκοψε νομίσματα τα οποία έφεραν παραστάσεις με ειδωλολατρικά θρησκευτικά σύμβολα.

Μετά την πτώση του προστάτη του Μάρκου Αίλιου Σηιανού το 31 μ.Χ., ο Πιλάτος έγινε πιο ευάλωτος στην έντονη κριτική των Ιουδαίων, οι οποίοι κατόρθωσαν να αποσπάσουν μία καταδίκη των ενεργειών του από τον αυτοκράτορα. Πιθανώς να εκμεταλλεύτηκαν την επισφαλή θέση στην οποία βρέθηκε, για να πετύχουν την επιβολή της θανατικής ποινής στον Ιησού (Ιωάν, ιθ’, 12).



Παρότι ο Πιλάτος πείστηκε για την αθωότητά Του και τρεις φορές επιχείρησε να τον σώσει, «ιδών [...] ότι οὐδὲν ωφελεί αλλὰ μάλλον θόρυβος γίνεται, λαβὼν ύδωρ απενίψατο τας χείρας απέναντι του όχλου, λέγων· Αθώος ειμί απὸ του αίματος τούτου· υμεῖς όψεσθε [...] Τότε απέλυσε αυτοίς τον Βαραββάν, τον δε Ιησούν φραγγελώσας παρέδωκεν ίνα σταυρωθή» (Ματθ. κζ 24, 26).

Από το ευαγγελικό αυτό χωρίο, προέρχεται η έκφραση «νίπτω τας χείρας μου», που αναφέρεται στην αποποίηση ευθύνης για τις συνέπειες μιας απόφασης, με την οποία διαφωνώ.
Το άδοξο τέλος του Πόντιου Πιλάτου


Η εξουσία του Πόντιου Πιλάτου στην Ιουδαία ολοκληρώθηκε το 36 μ.Χ, όταν επιτέθηκε στους Σαμαρείτες στο Όρος Γαριζίν. Αυτοί έκαναν αναφορά στο στρατιωτικό διοικητή της Συρίας Βιτέλιο, ο οποίος πέτυχε την ανάκλησή του στη Ρώμη, προκειμένου να δικαστεί για ανυπακοή των διαταγών του αυτοκράτορα.

Προτού φτάσει στη Ρώμη, ο Τιβέριος πέθανε και στο θρόνο ανέβηκε ο Καλιγούλας, ο οποίος τον εξόρισε στη Βιέννη της Γαλατίας, όπου σύμφωνα με μία παράδοση πέθανε το 39. Κατ’ άλλη παράδοση, ο Πιλάτος πνίγηκε στη λίμνη της Λουκέρνης στην Ελβετία και τάφηκε στο παρακείμενο βουνό που φέρει το όνομά του (Πιλάτους).

Σύμφωνα με μια τρίτη παράδοση, ο Πιλάτος θανατώθηκε από τον Τιβέριο, επειδή είχε γίνει χριστιανός. Την παράδοση αυτή δέχεται η Κοπτική Εκκλησία, η οποία τιμά τον Πόντιο Πιλάτο ως μάρτυρα και άγιο. Για τη σύζυγό του, η οποία ονομαζόταν Πρόκουλα ή Πρόκλα, υπάρχει παράδοση και στην Ορθόδοξη Εκκλησία ότι έγινε χριστιανή και η μνήμη της τιμάται στις 27η Οκτωβρίου.

Πηγή: SanSimera.gr