Πρωταθλήτρια στην ακρίβεια διαρκείας η Ελλάδα- Νέες αυξήσεις μετά το Πάσχα σε τρόφιμα και καύσιμα

Σε κυκεώνα συνεχόμενων ανατιμήσεων έχουν εγκλωβιστεί οι πολίτες στην Ελλάδα, με την κυβέρνηση της Ν.Δ. να φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης, καθότι η χώρα μας σημειώνει πολύ χειρότερα αποτελέσματα σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές.

Την ίδια στιγμή, οι πολίτες καλούνται να αντιμετωπίσουν αυτή τη δύσκολη κατάσταση με χαμηλούς μισθούς, κάτι που δυσχεραίνει έτι περαιτέρω την ήδη βεβαρημένη κατάσταση.

Το ζήτημα είναι κρίσιμο, γι’ αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. κατέθεσε αίτημα διά του προέδρου της Κ.Ο. Σωκράτη Φάμελλου για διεξαγωγή προ ημερησίας διάταξης συζήτηση στη Βουλή.

Η κατάσταση είναι τραγική, με την Ελλάδα να βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης σε επίπεδο πληθωρισμού κατά το τελευταίο εξάμηνο, ενώ κάνει «πρωταθλητισμό» και στον πληθωρισμό τροφίμων.

Το πρώτο τρίμηνο του 2024 ο πληθωρισμός επιταχύνεται στην Ελλάδα και αποκλιμακώνεται στην Ευρωζώνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιανουάριο η Ελλάδα είχε 1,5% και η Ευρωζώνη 2%.

Ας σημειωθεί ότι τον Μάρτιο ο πληθωρισμός στα τρόφιμα στην Ελλάδα ήταν ο δεύτερος υψηλότερος μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης, σύμφωνα με τα στοιχεία για τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή που δημοσιοποίησε η Eurostat.

Συγκεκριμένα, σε επίπεδο Ευρωζώνης οι τιμές των τροφίμων τον Μάρτιο αυξήθηκαν ετησίως κατά 1,7%, ενώ στην Ελλάδα τον ίδιο μήνα ο πληθωρισμός των τροφίμων διαμορφώθηκε σε 5,4%. Μόνο στη Μάλτα ο σχετικός δείκτης ήταν υψηλότερος (6,2%).

Πρωταθλητισμός αυξήσεων σε λάδι, φρούτα και λαχανικά

Τη μεγάλη διαφορά προκαλεί το ελαιόλαδο. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα ήταν ο δεύτερος υψηλότερος με 67,2%, που είναι η δεύτερη υψηλότερη τιμή από το 2005, όταν και άρχισαν να γίνονται τέτοιου είδους μετρήσεις. Μόνο στην Ισπανία ήταν ψηλότερος με 70%, ενώ ο κοινοτικός μέσος όρος είναι στο 51,5%.

Δυστυχώς, δεν φαίνεται κάποια αχτίδα ελπίδας, σύμφωνα με τους παραγωγούς, και θα συνεχίσουμε να έχουμε τέτοιο ιλιγγιώδη ρυθμό αυξήσεων και τους επόμενους μήνες, αφού τα αποθέματα έχουν σχεδόν εξαντληθεί. Την ίδια στιγμή, από τον Ιούνιο του 2023 ο πληθωρισμός στα φρούτα στην Ελλάδα είναι πολύ πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο.

Τον Μάρτιο… χτυπήσαμε πρωτιά, πολύ μακριά από τον δεύτερο, με 12,5%, σχεδόν τριπλάσια τιμή από το κοινοτικό 4,9%. Μάλιστα ήταν αυξημένος σε σχέση με το 12,2% του Φεβρουαρίου. Αναφορικά με τα λαχανικά, στην Ελλάδα οι τιμές αυξάνονται (4%), στην Ευρωζώνη μειώνονται (-4,3%). Μόνο οι Ιρλανδοί μας ξεπέρασαν με αυξήσεις 6,8%. Στα αυγά ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι εξαπλάσιος από την Ευρωζώνη, 6,1% έναντι 0,1%, και φυσικά κατέχει την πρώτη θέση.

Το πρώτο τρίμηνο του 2024 ο πληθωρισμός ανεξήγητα επιταχύνεται στην Ελλάδα και αποκλιμακώνεται στην Ευρωζώνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιανουάριο η Ελλάδα είχε 1,5% και η Ευρωζώνη 2%. Σχετικά με τα ψαρικά, η χώρα μας έχασε τον Μάρτιο την πρωτιά, καθώς με 5,7% βρέθηκε πίσω από Αυστρία, Ρουμανία και Μάλτα. Στην Ευρωζώνη ο μέσος όρος είναι στο 2,2%.

«Πικρός καφές»

Την ίδια στιγμή, «πικρός καφές» μας περιμένει μετά το Πάσχα, καθώς αναμένονται αυξήσεις που μπορεί να φτάσουν ακόμη και το 20%, μετά το ράλι που παρατηρείται στις διεθνείς τιμές του προϊόντος τους τρεις-τέσσερις τελευταίους μήνες και είναι απόρροια συνδυασμού παραγόντων. Σήμερα οι εταιρείες καφέ στην Ελλάδα προμηθεύονται τον πράσινο καφέ, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή του ελληνικού καφέ, προς 6,5-7 ευρώ/κιλό, έναντι 5,5 ευρώ/κιλό πριν από τέσσερις μήνες, ακριβότερα, δηλαδή, κατά περίπου 27%.
Το ρίχνουν στις προσφορές

Προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, οι καταναλωτές γυρνούν την πλάτη στα επώνυμα προϊόντα. Ως εκ τούτου, τα φθηνότερα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας φαίνεται όχι μόνο να παγιώνουν τη σημαντική τους θέση στο καλάθι των νοικοκυριών, αλλά και να την αυξάνουν. Πιο αναλυτικά, με βάση τα στοιχεία της NielsenIQ, το μερίδιο των «ανώνυμων» προϊόντων συνεχίζει την ανοδική του πορεία και από το 24,7% όπου ήταν στο τέλος του 2023 έφτασε το 25,4% κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους.

Σε κάθε περίπτωση, οι προσφορές είναι λίγο πολύ μονόδρομος για τη βιομηχανία αλλά και για τον κλάδο της οργανωμένης λιανικής, καθώς με βάση την πιο πρόσφατη έρευνα «Shopper Trends» της NielsenIQ, 9 στους 10 αγοραστές επηρεάζονται από τα προωθητικά όταν χρειάζεται να λάβουν απόφαση για τις μάρκες ή ακόμη και τα καταστήματα που επιλέγουν για τις αγορές τους.

Η συμμετοχή των private labels στον τζίρο των ταχυκίνητων αγαθών που πουλούν τα σούπερ μάρκετ φθάνει πλέον το 18%, σύμφωνα με τους λιανεμπόρους, ενώ εάν προστεθούν και τα νωπά προϊόντα (φρούτα, λαχανικά, κρέατα), το μερίδιο εκτινάσσεται στο 32%.

Με βάση τα στοιχεία της Circana, στην κατηγορία των τροφίμων οι πωλήσεις προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε αξία είχαν μερίδιο πωλήσεων 27,2 μονάδες τον φετινό Ιανουάριο, όταν το 2022, στην αρχή της πληθωριστικής κρίσης, είχαν 26,3 μονάδες.

Ακρίβεια: Οι τιμές της βενζίνης στην Ελλάδα απογειώθηκαν πριν σηκωθούν τα drones στη Μέση Ανατολή


Οι τιμές της βενζίνης χτυπούν κόκκινο εδώ και μέρες. Ακολουθώντας ως ένα βαθμό την άνοδο της διεθνούς τιμής του πετρελαίου κατά 18% από τις αρχές του χρόνου, η μέση τιμή της βενζίνης στην Ελλάδα ξεκίνησε από το 1,82 ευρώ το λίτρο στις αρχές Ιανουαρίου και ήταν στο 1,96 το Σάββατο 13 Απριλίου, προτού ακόμη εκδηλωθεί η επίθεση του Ιράν. Βεβαίως στα νησιά και σε πολλές επαρχιακές περιοχές ήταν ακόμη υψηλότερα, στα 2,20-2,30 ευρώ. 

Τη Δευτέρα 15 Απριλίου, ωστόσο, αμέσως μετά την επίθεση, ο πρόεδρος των πρατηριούχων υγρών καυσίμων Αττικής Νίκος Παπαγεωργίου έκανε ισχυρή αίσθηση προαναγγέλλοντας ότι ως την Κυριακή η τιμή της βενζίνης θα φτάσει στα 2 ευρώ και ότι μέχρι το Πάσχα οι τιμές θα πάρουν φωτιά, σκαρφαλώνοντας πάνω από τα 2 ευρώ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και πάνω από τα 2,30 σε νησιά και επαρχία που αναμένεται να είναι γεμάτα από τους Ελληνες εκδρομείς.
Κοινές προβλέψεις

Επιχειρώντας να εξηγήσει την πρόβλεψή του αυτή ο Ν. Παπαγεωργίου είπε μεταξύ άλλων: «Εδώ και δύο μήνες υπάρχει αναταραχή στα υγρά καύσιμα. Εχουμε δύο πολύ σημαντικά γεγονότα. Το ένα είναι ο εν εξελίξει πόλεμος στην Ουκρανία, όπου η Ρωσία είναι μεγάλος ενεργειακός παράγοντας για την Ευρώπη κι αυτό σημαίνει σταθεροποιημένες τιμές προς τα πάνω. Το δεύτερο είναι η επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ. 

Η συνεχής ανοδική τάση την οποία είχαμε επί δύο μήνες στην τιμή της χονδρικής έδειχνε ότι κάτι θα συνέβαινε και οδηγούσε εκ των προτέρων στις αυξήσεις τις οποίες αυτό το “κάτι” θα προκαλούσε. Τώρα πληρώνουμε τις αυξήσεις των προηγούμενων ημερών. Οι αγορές σήμερα Δευτέρα άνοιξαν, ωστόσο, παρά τα γεγονότα, οι τιμές τους είναι σταθερές και δεν παρουσιάζουν περαιτέρω αύξηση. Αύξηση οφειλόμενη στις τωρινές εξελίξεις, αν τη δούμε, θα τη δούμε τον Μάιο».

Την ίδια πάνω κάτω πρόβλεψη, ότι δηλαδή θα κάνουμε Πάσχα με τιμές βενζίνης πάνω από 2 ευρώ το λίτρο, διατύπωσε την επόμενη μέρα και ο αντιπρόεδρος της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Υγρών Καυσίμων Γιώργος Ασμάτογλου. Πράγματι, έτσι έγινε.
Αισχροκέρδεια

Τις μέρες που ακολούθησαν την επίθεση του Ιράν, παρότι οι διεθνές τιμές του πετρελαίου παρέμειναν σταθερές ή και υποχωρούσαν οριακά, η χονδρική τιμή της βενζίνης άρχισε να κάνει καθημερινά άλματα, καταγράφοντας στις 16/4 άνοδο στα 1.479,70 ευρώ το κυβικό μέτρο. 

Στις 17/4 ανέβηκε κατά 11,34 ευρώ στα 1.491,04 το κυβικό μέτρο και στις 18/4 σημείωσε νέα άνοδο κατά 5,65 ευρώ στα 1.496,69 το κυβικό μέτρο. Στις 19/4 είχαμε πτώση κατά 4,69 ευρώ, για πρώτη φορά μετά από μέρες, στα 1.491,99 το κυβικό μέτρο. Τα χειρότερα ωστόσο αναμένονται τις επόμενες μέρες, μετά και την απάντηση του Ισραήλ και τον κίνδυνο μιας ολόκληρωτικής περιφερειακής σύγκρουσης.

Αντίστοιχα και η μέση πανελλαδική τιμή της βενζίνης πέρασε από το 1,963 ευρώ το Σάββατο 13/4 σε 1,965 στις 15/4, σε 1,969 στις 16/4, σε 1,972 την Τετάρτη 17/4 και σε 1,977 την Πέμπτη 18/4.

Προσπαθώντας να δώσει απαντήσεις σχετικά με τους μηχανισμούς που οδηγούν την καλπάζουσα άνοδο στην τιμή της βενζίνης ο Ν. Παπαγεωργίου διευκρίνισε ότι:

• Πρώτον, τις τιμές δεν τις ορίζουν/αυξάνουν οι πρατηριούχοι, στους οποίους εδώ και δύο χρόνια έχει επιβληθεί με νομοθετική διάταξη ένα μικρό, συγκεκριμένο περιθώριο κέρδους, αλλά τα διυλιστήρια, δηλαδή τα ΕΛΠΕ και η Motor Oil.
• Δεύτερον, η εκτίμησή του ότι η τιμή της βενζίνης θα ανεβαίνει όσο πηγαίνουμε προς το Πάσχα δεν οφείλεται αποκλειστικά στις διεθνείς εντάσεις αλλά και στο σύνηθες στη χώρα μας φαινόμενο της ανόδου των τιμών κάθε φορά που αυξάνεται η ζήτηση, δηλαδή Χριστούγεννα, Πάσχα και στις καλοκαιρινές διακοπές, όταν οι Ελληνες ταξιδεύουν. Η αύξηση της ζήτησης, διευκρίνισε ο Ν. Παπαγεωργίου, αυξάνει τις τιμές γιατί η προσφορά είναι πολύ συγκεκριμένη, ορίζεται από τα αποθέματα, ανέφερε, αποφεύγοντας ωστόσο να εξηγήσει γιατί τα αποθέματα –είναι επίσης κάτι που αφορά τα διυλιστήρια– δεν αυξάνονται εγκαίρως ώστε να μην αυξηθούν οι τιμές, αφού όλοι γνωρίζουμε πότε θα αυξηθεί η ζήτηση.

Ο αντιπρόεδρος της πανελλαδικής ομοσπονδίας πρατηριούχων Γ. Ασμάτογλου από την πλευρά του, παρέπεμψε στον ρόλο που διαδραματίζουν οι ειδικές πλατφόρμες στις οποίες καθορίζονται οι τιμές των πετρελαιοειδών αλλά και οι ειδικώς ελληνικοί δυσθεώρητοι φόροι επί των καυσίμων. Αυτές οι πλατφόρμες αφορούν τις λεγόμενες τιμές Platt’s, που ορίζουν τις τιμές της βενζίνης σε περιφερειακή βάση και σε επίπεδα που έχουν μεν κάποια μακρινή σχέση με τις τιμές του πετρελαίου, αλλά όλα αυτά πρέπει να τα αντιληφθούμε με μεγάλη ελαστικότητα καθώς η βενζίνη είναι αυτόνομο χρηματιστηριακό προϊόν.

Για την Ελλάδα πάντως όπως και τη γειτονική Ιταλία η διυλιστηριακή τιμή της βενζίνης προσδιορίζεται, υποτίθεται, με βάση τις τιμές Platt’s της ανατολικής Μεσογείου, αλλά όπως ανέφεραν στο Documento παράγοντες της αγοράς, είναι πιθανό στον προσδιορισμό των τιμών Platt’s της ανατολικής Μεσογείου κεντρικό ρόλο να διαδραματίζουν παράγοντες του κλάδου διύλισης των δύο χωρών, που είναι εκείνοι που επωφελούνται από τις αυξήσεις στις τιμές της βενζίνης – οπότε πάλι καταλήγουμε στα διυλιστήρια.

Σε όλα αυτά, τέλος, προσθέτουμε το γνωστό πρόβλημα των φόρων, των ιδιαίτερα υψηλών ΦΠΑ και ΕΦΚ στα καύσιμα, που μας έμειναν κληρονομιά από τα μνημόνια. Τα νούμερα είναι γνωστά: όταν η βενζίνη πάει στα 2 ευρώ μπορεί να αδειάζει το πορτοφόλι του καταναλωτή αλλά αυξάνονται τα δημόσια φορολογικά έσοδα: για κάθε 2 ευρώ που δίνει ο οδηγός 81 λεπτά παίρνει το διυλιστήριο, 9 λεπτά είναι το κέρδος του δικτύου εμπορίας και διανομής και 1,10 ευρώ πάει στο κράτος. Γι’ αυτό με αφορμή τη νέα αύξηση στις τιμές της βενζίνης ο Γ. Ασμάτογλου επανέφερε το διαρκές αίτημα του κλάδου περί μείωσης των ειδικών φόρων στα καύσιμα, αλλά η κυβέρνηση για άλλη μια φορά το ξέκοψε για να μη χάσει φορολογικά έσοδα.

Η έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού που «θάφτηκε» και τα «μεγάλα συμφέροντα»

Βάσει του τελευταίου εβδομαδιαίου δελτίου καυσίμων της Κομισιόν με στοιχεία από τις 8 Απριλίου, η Ελλάδα έχει την τρίτη ακριβότερη βενζίνη στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 27 μετά την Ολλανδία και τη Δανία κι ας είναι τρίτη από το τέλος σε ό,τι αφορά την αγοραστική δύναμη των πολιτών της. Βάσει των δεδομένων της διεθνούς πλατφόρμας Globalpetrolprices με στοιχεία της 15ης Απριλίου, η Ελλάδα έχει την ένατη ακριβότερη βενζίνη στον κόσμο.

Τα στοιχεία αυτά αφορούν τις τιμές μετά τους φόρους – και είναι λίγο ως πολύ αναμενόμενα λόγω των πολύ υψηλών έμμεσων φόρων που επιβαρύνουν τις ελληνικές τιμές των καυσίμων. Το ύποπτο όμως σε σχέση με τις ελληνικές τιμές είναι ότι παραμένουν υψηλές ακόμη και προ φόρων. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, από τις 8 Απριλίου η ελληνική τιμή της βενζίνης προ φόρων είναι η όγδοη πιο ακριβή στην ΕΕ των 27 και 1% υψηλότερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το ακόμη πιο ύποπτο είναι ότι ενώ η χώρα έχει ισχυρό κλάδο διύλισης και διυλιστήρια που πραγματοποιούν εξαγωγές στις γειτονικές χώρες, π.χ. Βουλγαρία, Κύπρος, η προ φόρων τιμή της βενζίνης είναι από 10% ως 15% χαμηλότερη σε σχέση με την Ελλάδα, ενώ 5% φτηνότερη είναι η προ φόρων τιμή της βενζίνης και στη γειτονική Ιταλία, που κι οι δικές της τιμές προσδιορίζονται από τις τιμές Platt’s ανατολικής Μεσογείου, με ανάλογο –υποτίθεται– τρόπο με τις ελληνικές.

Ολα αυτά λοιπόν δείχνουν ότι κάτι ιδιαίτερο συμβαίνει στην Ελλάδα που ανεβάζει τις τιμές κι αυτό προφανώς δεν είναι κάτι που συμβαίνει στο επίπεδο των «μικρών», δηλαδή των πρατηρίων λιανικής όπου υπάρχει υψηλός ανταγωνισμός, πλαφόν στα περιθώρια κέρδους και γίνονται διαρκείς έλεγχοι από το υπουργείο Ανάπτυξης, αλλά στο επίπεδο των «μεγάλων», δηλαδή στα διυλιστήρια, ενδεχομένως και στις θυγατρικές τους στην εμπορία, την τιμολογιακή πολιτική των οποίων το υπουργείο Ανάπτυξης δεν έχει ελέγξει ποτέ.

Αυτό που δεν έκανε το υπουργείο επιχείρησε πάντως να το κάνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, ανοίγοντας τον Νοέμβριο του 2022, επί προεδρίας Ιωάννη Λιανού, μια ευρεία έρευνα για τα πετρελαιοειδή που κάλυπτε όλο τον κλάδο από τα πρατήρια λιανικής ως τα διυλιστήρια και εξαγγέλλοντας ότι η έρευνα αυτή θα αποτελέσει κομμάτι μιας ευρύτερης κανονιστικής παρέμβασης, μιας διαδικασίας δηλαδή κατά την οποία η επιτροπή θα κατέθετε προτάσεις για δομικές αλλαγές στον κλάδο με στόχο τη βελτίωση του ανταγωνισμού.


Πρακτικές καρτέλ

Δέκα μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2023, η Επιτροπή Ανταγωνισμού δημοσίευσε τα πρώτα στοιχεία από την έρευνα αυτή, όπου μεταξύ άλλων ανέφερε ότι εντόπισε: 

υψηλό βαθμό συγκέντρωσης στη διύλιση (υπάρχουν μόνο δύο εταιρείες: τα ΕΛΠΕ και η Motor Oil), σε αντιδιαστολή με τη λιανική, όπου η ύπαρξη 5.000 πρατηρίων λιανικής διασφαλίζει καλύτερους όρους ανταγωνισμού αλλά και πολύ μεγάλη ταύτιση των τιμών που προσφέρουν οι δύο εταιρείες διύλισης στην αμόλυβδη βενζίνη και στο πετρέλαιο κίνησης. 

Οι επισημάνσεις αυτές υποδείκνυαν δημιουργία ολιγοπωλίου και χρήση εναρμονισμένων πρακτικών, με σκοπό την άνοδο των τιμών προς αμοιβαίο όφελος των δύο «μεγάλων» του κλάδου.

Σημαντικά αυξημένο περιθώριο διύλισης σε σχέση με άλλες χώρες, που εξασφαλίζει μεν τα κέρδη των δύο εταιρειών διύλισης αλλά οδηγεί σε υψηλότερες τιμές υγρών καυσίμων για τους Ελληνες καταναλωτές.
Το μήνυμα

Αδυναμία να γίνουν εισαγωγές καυσίμων με χαμηλότερες τιμές από τρίτο παίκτη, επειδή οι ισχύοντες κανονισμοί του εμπορίου καυσίμων απαιτούν την τήρηση αποθεμάτων ασφαλείας, με υψηλό κόστος, που καθιστούν ασύμφορες τις εισαγωγές.

Καταλήγοντας τον Αύγουστο 2023 η Επιτροπή Ανταγωνισμού εξέπεμψε το μήνυμα ότι σχεδιάζει να δρομολογήσει το άνοιγμα της ελληνικής αγοράς πετρελαιοειδών με αλλαγές στις προβλέψεις για τα αποθέματα ασφαλείας που αποτελούν σημαντικό στοιχείο της διυλιστηριακής τιμής των καυσίμων – και σε τελική ανάλυση προσδιορίζουν τα περιθώρια κέρδους της Motor Oil και των ΕΛΠΕ.

Τον Σεπτέμβριο του 2023 ο Ι. Λιανός ανήγγειλε ότι η κανονιστική έκθεση για τα πετρελαιοειδή θα δημοσιευτεί τον Οκτώβριο, αλλά αυτό δεν έγινε και τελικά τον Νοέμβριο ανακοινώθηκε η αντικατάσταση Λιανού στην προεδρία της Επιτροπής Ανταγωνισμού από τη δικαστικό Μαίρη Σαρπ. 

Εκτοτε η τύχη της έκθεσης για τα πετρελαιοειδή αγνοείται και λέγεται ότι «θάφτηκε» επειδή προσέκρουσε στις αντιδράσεις των «μεγάλων συμφερόντων» των ελληνικών πετρελαιοειδών.