Ένας χρόνος μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ

 

Το βράδυ της 25ης Μαΐου 2020 κυλούσε ήρεμα στη συνοικία Powderhorn Park της Μινεάπολις μέχρι τη στιγμή που ο 46χρονος Αφροαμερικάνος Τζορτζ Φλόιντ μπήκε σε ένα παντοπωλείο για να αγοράσει τσιγάρα. Τα 20 λεπτά που πέρασαν από τη στιγμή που έδωσε ένα χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων στον ταμία, ο οποίος το θεώρησε πλαστό και κάλεσε την αστυνομία, μέχρι το τελευταίο «δεν μπορώ να αναπνεύσω» ήταν τα πιο συνταρακτικά της χρονιάς που πέρασε.

Για πολλά χρόνια οι μαύροι δολοφονούνταν από τους αστυνομικούς σε δυσανάλογο βαθμό σε σύγκριση με τους λευκούς. Ήταν μια πραγματικότητα την οποία όλοι γνώριζαν αλλά δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να αλλάξουν. Κάθε φορά που συνέβαινε ένα περιστατικό αστυνομικής βίας σε βάρος Αφροαμερικανού, όπως ο ξυλοδαρμός του Ρόντνεϊ Κίνγκ στις αρχές της δεκαετίας του 1990, γίνονταν επεισόδια για μερικές μέρες, δίνονταν υποσχέσεις που δεν τηρούνταν ποτέ και η ζωή συνεχιζόταν. Στην περίπτωση του Φλόιντ, όμως, η ανθρωπότητα είδε κάτι διαφορετικό. Είδε έναν ανήμπορο άνθρωπο να παρακαλά για τη ζωή του και έναν αστυνομικό να χαμογελά σαδιστικά ενώ είχε το γόνατο στον λαιμό του. Εκείνη τη στιγμή το καπάκι της χύτρας έσκασε.

Ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του Φλόιντ, η Αμερική δεν είναι μια εντελώς διαφορετική χώρα. Ο ρατσισμός σε βάρος των Αφροαμερικάνων δεν έχει εξαλειφθεί και οι υπερσυντηρητικοί πολίτες που ζουν ακόμα με το όνειρο μιας Αμερικής περασμένων δεκαετιών, αν όχι αιώνων, εξακολουθούν να αποτελούν μια εξαιρετικά υπολογίσιμη και θορυβώδη δύναμη. Αυτό αποδείχτηκε με τις πάνω από 70 εκατομμύρια ψήφους που πήρε ο Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου όσο και με την αιματηρή εισβολή στο Καπιτώλιο δύο μήνες αργότερα.

Όμως οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Για την ακρίβεια άλλαζαν πριν τα γεγονότα της Μινεάπολις και ο θάνατος του Φλόιντ επιτάχυνε τις εξελίξεις. Η πρώτη και σημαντικότερη αλλαγή είναι η πολιτική. Στις αρχές του 2020, πριν την πανδημία και πριν τη δολοφονία, ο Τραμπ έβλεπε με δικαιολογημένη αισιοδοξία μια δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο. Έντεκα μήνες αργότερα, με ένα ασύλληπτο ρεκόρ 81 εκατομμυρίων ψήφων, ο Τζο Μπάιντεν κέρδισε θριαμβευτικά τις εκλογές έχοντας δίπλα του την Καμάλα Χάρις, την πρώτη Αφροαμερικανή αντιπρόεδρο στην ιστορία της χώρας. Σίγουρα ο τρόπος  με τον οποίο χειρίστηκε ο Τραμπ την πανδημία του κορωνοϊού εξόργισε τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους.

Όμως η δολοφονία του Φλόιντ κινητοποίησε μια προηγουμένως μάλλον απαθή μεγάλη ομάδα νέων ψηφοφόρων που συντάχθηκαν με πάθος πίσω από το δίδυμο Μπάιντεν – Χάρις και έδωσαν αγώνα για την εκλογή τους. Πολιτείες όπως η Τζόρτζια και η Αριζόνα που έμοιαζαν με ασφαλή Ρεπουμπλικάνικα κάστρα πέρασαν στα χέρια των Δημοκρατικών λόγω της συμμετοχής των ψηφοφόρων από τις μειονότητες, ενώ ακόμα και το Ρεπουμπλικάνικο κάστρο που λέγεται Τέξας έφτασε κοντά στην ανατροπή.  

Σε κοινωνικό επίπεδο, η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ έκανε τον κόσμο –και όχι μόνο τους Αμερικάνους- να σκεφτούν περισσότερο και να αναθεωρήσουν σημαντικά κομμάτια της ιστορίας τους. Αγάλματα ιστορικών προσωπικοτήτων γκρεμίστηκαν επειδή με τη νέα ανάγνωση οι πολίτες  αντιλήφθηκαν το ρατσιστικό παρελθόν τους και το πόσο μεγάλο ρόλο έπαιξαν στην καταπίεση των Αφροαμερικάνων. Ονόματα δρόμων άλλαξαν και μεγάλες εταιρείες υποχρεώθηκαν να αναπροσαρμόσουν την επικοινωνιακή στρατηγική τους για να κάνουν το brand name τους πιο ελκυστικό στους Αφροαμερικάνους και τους Λατίνους.

Οι μεγάλες διαδηλώσεις που ακολούθησαν τη δολοφονία και συντάραξαν μικρές και μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ έδωσαν σε όλους να καταλάβουν ότι Black Lives Matter και ότι οι διαμαρτυρίες έχουν βάση. Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από αυτό του Colin Kaepernick, του παίκτη του αμερικάνικου football, ο οποίος το 2016 γονάτισε μέσα στο γήπεδο κατά τη διάρκεια της ανάκρουσης του εθνικού ύμνου διαμαρτυρόμενος για τον ρατσισμό της αμερικάνικης κοινωνίας. Ο Kaepernick έγινε παρίας, μπήκε στη μαύρη λίστα και παρά το γεγονός ότι ήταν ικανότατος δεν έπιασε ποτέ ξανά μπάλα του football. Λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Φλόιντ ο κομισάριος του NFL παραδέχτηκε ότι «ο Colin αξίζει την αναγνώριση και την εκτίμησή μας επειδή ανέδειξε το θέμα της κοινωνικής δικαιοσύνης». Όταν μιλάμε για το NFL μιλάμε για τη μεγαλύτερη, την πιο επιδραστική και την πιο συντηρητική αθλητική λίγκα της χώρας, οπότε τα λόγια αυτά αποκτούν 

Ο θάνατος του Τζορτζ Φλόιντ δεν άφησε ανεπηρέαστο τον πολιτισμό. Έργα τα οποία μέχρι τώρα θεωρούνταν ιερά τα είδαμε με διαφορετική ματιά. Ογδόντα χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Όσα Παίρνει ο Άνεμος», η εν λόγω ταινία παραμένει κορυφαία σε εισπράξεις, αποτελώντας ένα μνημείο του κινηματογράφου. Όμως πλέον ιερά και όσια δεν υπάρχουν. Στις πλατφόρμες streaming η ταινία συνοδεύεται από επεξηγηματικό κείμενο για το περιεχόμενό της και την ωραιοποίηση του ρατσισμού του αμερικάνικου Νότου τον 19ο αιώνα. Με το ίδιο σκεπτικό, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές λιγότερο σημαντικές από το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» αποσύρθηκαν ή ματαιώθηκαν χωρίς πολλές σκέψεις.

Ωστόσο, οι πιο ευέλικτοι και οι πιο προοδευτικοί προσαρμόστηκαν και χρησιμοποίησαν τη δολοφονία του Φλόιντ ως όχημα για την πλοκή της ιστορίας. Στην πρόσφατη τέταρτη σεζόν της σειράς Station 19, το οποίο είναι spin off του Grey’s Anatomy, βλέπουμε πώς επηρεάζεται η ζωή των πρωταγωνιστών μετά τη δολοφονία του Φλόιντ.

Είναι βέβαιο ότι ακόμα χρειάζεται να γίνουν πολλά βήματα μέχρι να εξαλειφθεί πλήρως ο συστημικός ρατσισμός στις ΗΠΑ. Οι αλλαγές έρχονται με αργούς ρυθμούς, αλλά ο κόσμος αλλάζει βήμα βήμα, ακόμα κι αν είναι μόνο για την αλλαγή του ορισμού της λέξης «ρατσισμός» στο λεξικό Miriam – Webster.