Πέντε ερωτήσεις που προκύπτουν από το διάγγελμα Πούτιν

Επτά λεπτά προεδρικού διαγγέλματος στάθηκαν ικανά να διαλύσουν μια κρατική προπαγάνδα επτά μηνών. Παρότι μέχρι προχθές ο Βλαντιμίρ Πούτιν διαβεβαίωνε τους ομοεθνείς του ότι δεν διεξαγάγει πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά μόνο μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση, η οποία «εξελίσσεται σύμφωνα με το σχέδιο», νωρίς χθες το πρωί είχε έναν πολύ πικρό καφέ να τους προσφέρει: ανακοίνωσε ότι διέταξε «μερική επιστράτευση» (300.000 ανδρών, όπως διευκρίνισε ο υπουργός Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού) για την ενίσχυση του σκληρά δοκιμαζόμενου ρωσικού στρατού.

«Δεν μπλοφάρουμε»

Όλοι κατάλαβαν ότι η αιτία γι’ αυτήν την άκρως αντιδημοφιλή και υψηλού ρίσκου απόφαση –χωρίς προηγούμενο στα χρονικά του Κρεμλίνου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο– ήταν οι πρόσφατες, ταπεινωτικές ήττες των Ρώσων στο Χάρκοβο. Αλλά η δημόσια αναγνώριση της αποτυχίας είναι κάτι αδιανόητο για τον Ρώσο πρόεδρο. Αντί γι’ αυτό, υποστήριξε ότι η χώρα του μάχεται όχι εναντίον της Ουκρανίας και μόνο, αλλά εναντίον της «συλλογικής Δύσης», η οποία «επιδιώκει να διαλύσει τη Ρωσική Ομοσπονδία, όπως διέλυσε την ΕΣΣΔ». Σε έναν ανοιχτό υπαινιγμό για χρήση πυρηνικών όπλων, εάν χρειαστεί, υπενθύμισε πως η Ρωσία «διαθέτει πολλά μέσα καταστροφής» και, «αν απειληθεί η εδαφική της ακεραιότητα, ασφαλώς θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα που έχουμε στα χέρια μας», σπεύδοντας δε να προσθέσει: «Δεν μπλοφάρουμε».





Το διάγγελμα Πούτιν ήταν αναμενόμενο μετά την εντυπωσιακή ουκρανική αντεπίθεση στο Χάρκοβο και ιδιαίτερα ύστερα από την προχθεσινή αναγγελία δημοψηφισμάτων σε τέσσερις ουκρανικές περιοχές (Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Χερσώνα, Ζαπορίζια), ολικά ή εν μέρει ελεγχόμενες από τον ρωσικό στρατό. Με το χθεσινό διάγγελμά του, ο Βλαντιμίρ Πούτιν απειλεί το Κίεβο και τη Δύση ότι, μετά την προδιαγεγραμμένη προσάρτηση αυτών των περιοχών από τη Ρωσία, οποιαδήποτε προσπάθεια ανακατάληψής τους θα μπορούσε να προκαλέσει πυρηνικό πόλεμο. Μένει να αποδειχθεί αν ο πυρηνικός εκβιασμός θα έχει κάποιον αντίκτυπο ή αν ερμηνευτεί από τους αντιπάλους του Ρώσου προέδρου ως απελπισμένο άλμα στο κενό.
Καίρια ερωτήματα για την παράτολμη απόφαση

Σειρά εύλογων ερωτημάτων απασχολούν κυβερνήσεις, αναλυτές και μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο για την παράτολμη απόφαση του Ρώσου προέδρου.

– Ποιους αφορά η επιστράτευση;

– Oπως διευκρίνισε ο Σεργκέι Σοϊγκού, θα δοθούν κλήσεις για επιστράτευση μόνο σε πολίτες, ηλικίας κάτω των 65 ετών, που έχουν ήδη υπηρετήσει και διαθέτουν ανάλογες εμπειρίες, ενώ δεν θα επιστρατευθούν φοιτητές. Τα άτομα που εκπληρώνουν αυτά τα κριτήρια υπολογίζονται σε 25 εκατομμύρια, αλλά από αυτά μόνο 300.000 θα κληθούν στα όπλα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της επιτροπής Aμυνας της Βουλής Αντρέι Καρταπόλοφ, η επιστράτευση αφορά κυρίως έφεδρους στρατιώτες και υπαξιωματικούς κάτω των 35 ετών, όπως και έφεδρους αξιωματικούς κάτω των 45 ετών. Βασική αποστολή τους θα είναι να ενισχύσουν τις ρωσικές θέσεις στη γραμμή του μετώπου, που ξεπερνάει σε μήκος τα 1.000 χιλιόμετρα, όπως και τα μετόπισθεν.


– Γιατί ελήφθη τώρα αυτή η απόφαση;

– Ο προφανής λόγος είναι οι επιτυχίες της ουκρανικής αντεπίθεσης το τελευταίο διάστημα, κυρίως στην επαρχία του Χαρκόβου και δευτερευόντως στην επαρχία της Χερσώνας, και η ανάγκη να αποτραπούν ανάλογες ήττες στο Λουγκάνσκ και το Ντονέτσκ. 

Eχοντας υποστεί βαριές απώλειες (ο Σοϊγκού ανέφερε χθες ότι 5.937 Ρώσοι στρατιώτες έχουν χαθεί από την έναρξη του πολέμου, αλλά οι Δυτικοί μιλούν για δεκαπλάσιες απώλειες), ο ρωσικός στρατός προσέφυγε σε μισθοφόρους της εταιρείας Wagner, φυλακισμένους που τους υποσχέθηκαν αμνηστία και σε αναζήτηση εθελοντών, αλλά όλα αυτά είχαν πενιχρά αποτελέσματα, καθιστώντας την επιστράτευση αναγκαία. Eνας δεύτερος λόγος πρέπει να ήταν η εξασθένηση του κύρους του Πούτιν και της Ρωσίας στο εξωτερικό, αφού ακόμη και ηγέτες συμμαχικών ή φιλικών χωρών, όπως της Κίνας και της Ινδίας, εξέφρασαν τις αντιρρήσεις και τις ανησυχίες τους στον Ρώσο πρόεδρο κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής του Συμφώνου της Σαγκάης, στο Ουζμπεκιστάν.

– Τι θα αλλάξει στο πεδίο της μάχης με την επιστράτευση;

– Aμεσα όχι πολλά πράγματα. Η συγκέντρωση, εκπαίδευση, αποστολή και τοποθέτηση σε μάχιμες θέσεις 300.000 Ρώσων, έστω κι αν πρόκειται για εφέδρους με κάποια στοιχειώδη στρατιωτική εμπειρία, απαιτεί κάποιο χρόνο – μήνες, λένε στρατιωτικοί αναλυτές. Στο μεταξύ, η πρωτοβουλία στις πολεμικές επιχειρήσεις εξακολουθεί να βρίσκεται στο στρατόπεδο των Ουκρανών, ενώ οι Ρώσοι κατά κύριο λόγο αμύνονται, με εξασθενημένο ηθικό. Τις τελευταίες ημέρες ο ουκρανικός στρατός κατέλαβε χωριά στο βόρειο τμήμα του Ντονέτσκ και πέρασε για πρώτη φορά μετά τον Ιούνιο το εσωτερικό σύνορο του Λουγκάνσκ. Καθώς οι Ρώσοι χρειάζονται επειγόντως μια νίκη που θα αναπτερώσει το ηθικό τους και θα αλλάξει τις εντυπώσεις για την πορεία του πολέμου, συγκεντρώνουν επίλεκτες δυνάμεις γύρω από το Μπαχμούτ, σημαντική πόλη 72.000 κατοίκων στο Ντονέτσκ, αλλά μέχρι στιγμής οι επιθέσεις τους αποκρούονται.

– Πώς είδαν οι Ουκρανοί και οι Δυτικοί το διάγγελμα Πούτιν;

– Το ερμήνευσαν ως κίνηση απελπισίας και απόπειρα εκβιασμού της Δύσης χωρίς τύχη. «Δεν πιστεύω ότι ο Πούτιν θα χρησιμοποιήσει αυτά τα (πυρηνικά) όπλα. Δεν πιστεύω ότι ο κόσμος θα τον αφήσει να το κάνει», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη γερμανική Bild. Από την πλευρά του ο προεδρικός σύμβουλος Μιχαΐλο Ποντόλιακ δήλωσε ότι το διάγγελμα του Ρώσου προέδρου ήταν «απολύτως προβλέψιμο, περισσότερο μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τις δικές του αποτυχίες». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν ηγέτες και αξιωματούχοι δυτικών χωρών. Από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι ο Πούτιν «επιδίδεται σε ανεύθυνες πυρηνικές απειλές», ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν χαρακτήρισε εσφαλμένη την απόφαση για επιστράτευση και τόνισε ότι χρειάζεται να ασκηθεί η μέγιστη δυνατή πίεση στον Ρώσο πρόεδρο για τον όσο το δυνατόν ταχύτερο τερματισμό του πολέμου.

– Υπήρξαν αντιδράσεις στο εσωτερικό της Ρωσίας;

– Στο επίπεδο των κοινοβουλευτικών κομμάτων δεν πρέπει να αναμένονται σημαντικές αντιδράσεις, μια και τα περισσότερα, θεωρητικά αντιπολιτευόμενα, κόμματα συμπλέουν στα καίρια ζητήματα με το Κρεμλίνο – μάλιστα το Κ.Κ. πλειοδοτούσε υπέρ της επιστράτευσης. Η πιο γνωστή προσωπικότητα της ρωσικής αντιπολίτευσης, ο Αλεξέι Ναβάλνι, είναι στη φυλακή, απ’ όπου καταδίκασε με δήλωσή του την κλιμάκωση του «εγκληματικού πολέμου».

Ο αντιπολεμικός συνασπισμός Vesna κάλεσε τον κόσμο να διαδηλώσει στους δρόμους και μέχρι χθες το βράδυ είχαν αναφερθεί 46 συλλήψεις ακτιβιστών από αστυνομικούς στις πρώτες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Στο μεταξύ, εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγες ώρες τα αεροπορικά εισιτήρια προς το εξωτερικό (χωρίς επιστροφή), παρά τις υπέρογκες τιμές τους, καθώς αρκετοί Ρώσοι έσπευσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Μπορέλ: Η ΕΕ θα επιβάλει πρόσθετες κυρώσεις στη Ρωσία, θα στείλει κι άλλα όπλα στο Κίεβο

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ υποσχέθηκε την επιβολή επιπρόσθετων κυρώσεων από τους 27 σε βάρος της Ρωσίας έπειτα από αυτή που χαρακτήρισε «νέα κλιμάκωση» του πολέμου στην Ουκρανία από πλευράς του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Μετά το έκτακτο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών χθες βράδυ, ο κ. Μπορέλ είπε σε δημοσιογράφους πως «αποφασίσαμε να εξετάσουμε το συντομότερο δυνατόν επιπρόσθετα περιοριστικά μέτρα σε βάρος της Ρωσίας σε συντονισμό με τους εταίρους μας».

Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας συγκάλεσε το ad hoc συμβούλιο μετά τη διαταγή του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να γίνει μερική επιστράτευση στη χώρα του, για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναμένεται να επιστρατευτούν 300.000 έφεδροι.

«Την 21η Σεπτεμβρίου, η Ρωσία επέλεξε τον δρόμο της αναμέτρησης ανακοινώνοντας μερική επιστράτευση, υποστηρίζοντας τη διεξαγωγή παράνομων ‘δημοψηφισμάτων’ σε ουκρανικές περιοχές που κατέχει και απειλώντας ξανά με τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής», αναφέρεται σε ανακοίνωση που δημοσιοποιήθηκε από τον εκπρόσωπο του κ. Μπορέλ, τον Πέτερ Στάνο, στις Βρυξέλλες.

«Οι αναφορές στα πυρηνικά όπλα δεν μειώνουν την αποφασιστικότητα και την ενότητα» της ΕΕ, που θα συνεχίσει «να στέκει στο πλευρό της Ουκρανίας» και να της προσφέρει υποστήριξη για να της επιτρέπει «να υπερασπίσει την εδαφική της ακεραιότητα και την εθνική της ακεραιότητα για όσο χρειαστεί», προστίθεται στο κείμενο.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους στη Νέα Υόρκη, ο κ. Μπορέλ εξήγησε πως οι 27 έλαβαν πολιτική απόφαση να επιβληθούν νέες κυρώσεις σε ρώσους πολίτες που ευθύνονται για τον πόλεμο και σε κλάδους της ρωσικής οικονομίας. «Είναι σαφές το ότι ο Πούτιν προσπαθεί να καταστρέψει την Ουκρανία», συνέχισε. «Θα συνεχίσουμε να αυξάνουμε τη στρατιωτική βοήθειά μας (σ.σ. στην Ουκρανία) και θα μελετήσουμε νέα περιοριστικά μέτρα» σε βάρος της Ρωσίας, πρόσθεσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Απέφυγε ωστόσο να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες για τους νέους εξοπλισμούς που έχουν σκοπό οι ευρωπαϊκές χώρες να στείλουν στο Κίεβο.

Αφού ενημερώθηκαν από τον ουκρανό ομόλογό τους Ντμίτρο Κουλέμπα, οι ΥΠΕΞ συμφώνησαν να αναθέσουν στις υπηρεσίες τους την κατάρτιση του όγδοου πακέτου κυρώσεων.

Το τακτικό συμβούλιο των ευρωπαίων ΥΠΕΞ στο οποίο πιθανόν πρόκειται να οριστικοποιηθεί και να εγκριθεί η όγδοη δέσμη κυρώσεων θα γίνει στα μέσα του Οκτωβρίου.