Πύραυλοι στην Πολωνία: Το μάθημα που πήραμε για τον Παγκόσμιο Πόλεμο και το "μπράβο" του Πεσκόφ στις ΗΠΑ

Οι παγκόσμιοι ηγέτες προσπάθησαν την Τετάρτη να διευκρινίσουν τι πραγματικά συνέβη κατά το πλήγμα εντός των συνόρων της Πολωνίας, που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους δύο άνθρωποι.

Το περιστατικό εντός συνόρων του ΝΑΤΟ το βράδυ της Τρίτης, έγινε ταυτόχρονα με το μπαράζ πυραυλικών χτυπημάτων που έπληξαν νωρίτερα την Ουκρανία. Από τις πρώτες ώρες μέχρι το τέλος της G20, η δυτική στρατιωτική συμμαχία - και η ίδια η πολωνική κυβέρνηση - αποφάσισαν να αποφύγουν να κατηγορήσουν ευθέως τη Ρωσία.

Το χρονικό

Το βράδυ της Τρίτης τα Πολωνικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν εικόνες από το σημείο και η ανησυχία απέκτησε παγκόσμιες διαστάσεις μέσα σε λίγα λεπτά. Πράγμα λογικό δεδομένου του background των συγκρούσεων στην Ουκρανία, που φαίνεται πως θα κρατήσουν για πολλούς μήνες ακόμη.


Η Πολωνία προχώρησε σε έκτακτο κυβερνηστικό συμβούλιο υπό τον πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέσκι, ενώ εμφανίστηκε εξ αρχής συγκρατημένη ως προς τις εκτιμήσεις της, κόντρα σε όσα διακινήθηκαν από πλευράς Ουκρανίας. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση της χώρας εξέτασε το ενδεχόμενο να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό διαβούλευσης του ΝΑΤΟ, επικαλούμενη το άρθρο 4 της συνθήκης. Πρακτικά, όταν ένα κράτος - μέλος της Συμμαχίας θεωρεί ότι απειλείται, μπορεί να ζητήσει από τους εταίρους του να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις για να εξεταστεί η σοβαρότητα της απειλής και το πώς αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί. Οι αποφάσεις λαμβάνονται ομόφωνα και αν είναι προς υπεράσπιση του κράτους - μέλους, προβλέπεται ενεργοποίηση της στρατιωτικής πλευράς της Συμμαχίας.

Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας διέψευσε πληροφορίες ότι ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν πολωνικό έδαφος, χαρακτηρίζοντάς τες ως "σκόπιμη πρόκληση με στόχο την κλιμάκωση της κατάστασης". Ακόμη, έκανε λόγο για θραύσματα αεροπορικών βλημάτων που σηκώθηκαν από ουκρανικό έδαφος και για προβοκάτσια.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε πως το πλήγμα στην Πολωνία έγινε από ρωσικούς πυραύλους, για να εξυπηρετήσει τη δική του στρατηγική πίεσης, ωστόσο το Πεντάγωνο δεν επιβεβαίωσε τις δηλώσεις του. Μάλιστα, οι αρχικές διατυπώσεις από πλευράς ΗΠΑ ήταν ιδιαιτέρως προσεκτικές, με τον εκπρόσωπό του Πενταγώνου, Πάτρικ Ράιντερ, να κάνει λόγο για "ανάγκη για περαιτέρω εξέταση των δεδομένων".

«Συνετή στήριξη»

Πέραν της Ουκρανίας, αυτοί που στράφηκαν σε υψηλούς τόνους εναντίον της Ρωσίας είναι η Λετονία, η Εσθονία και η Λιθουανία. Ο Λετονός υπουργός Άμυνας μίλησε για "εγκληματικό ρωσικό καθεστώς", η Εσθονία τόνισε πως είναι "έτοιμη να υπερασπιστεί κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ", ενώ ανάλογη διατύπωση έκανε και ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα.

Ωστόσο, το πρωί της Τετάρτης, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν ανέφεραν πως με βάση τα στοιχεία που είχαν περιέλθει σε γνώση τους, τελικά επρόκειτο για κομμάτια από αντιεροπορικό πύραυλο που εκτοξεύθηκε από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις για την κατάρριψη ρωσικού εισερχόμενου πυραύλου.

Και η Γαλλία ζήτησε να επιδειχθεί "η μέγιστη σύνεση", καθώς "πολλές χώρες" στην περιοχή διαθέτουν αυτού του είδους τους πυραύλους, όπως ανακοίνωσε η γαλλική προεδρία, προειδοποιώντας για "τον σημαντικό κίνδυνο κλιμάκωσης". "Θα περιμένουμε τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας", δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος Μακρόν.

Ο ίδιος ο πρόεδρος Μπάιντεν ενημέρωσε τους ηγέτες της G7 πως υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ο πύραυλος ο οποίος κατέπεσε στο χωριό Σεβόντοφ της νοτιοανατολικής Πολωνίας ήταν αντιαεροπορικός, αποκλιμακώνοντας στην ουσία την ένταση που είχε προκληθεί. 

Ανάλογες δηλώσεις έκανε και στο Μπαλί κατά τη συνδιάσκεψη των G20. Οι ηγέτες των υπόλοιπων "δυνατών" παικτών της Συμμαχίας, ήταν και εκείνοι συγκρατημένοι, δηλώνοντας τη στήριξή τους προς την Πολωνία, ωστόσο κρατώντας αποστάσεις από τις αιτιάσεις περί επίθεσης της Ρωσίας στην Πολωνία. Ο δε Ερντογάν, εκτίμησε πως το πλήγμα στη Πολωνία "δεν έχει καθόλου να κάνει με τη Ρωσία", διαφοροποιώντας εμφανώς τη θέση του.

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ρίσι Σούνακ δήλωσε από τη δική του πλευρά ότι το πλήγμα στην Πολωνία, όποια και αν είναι η προέλευσή του, "δεν θα σημειωνόταν χωρίς την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία" επισημαίνοντας την σφοδρότητα των ρωσικών βομβαρδισμών την ώρα του συμβάντος. Στη συνέχεια δήλωσε πάντως προς τους δημοσιογράφους κατά τη Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Μπαλί, πως "η έρευνα πρέπει να συνεχιστεί", αποφεύγοντας να κάνει και εκείνος λόγο για "ρωσικά βλήματα". Το θέμα "έκλεισε" και τυπικά με τις δηλώσεις του Πολωνού Προέδρου Ντούντα, ο οποίος ανέφερε το μεσημέρι της Τετάρτης πως το περιστατικό ήταν "ατύχημα".

Joe Biden και Rishi Sunak AP

Στην ουσία, η στήριξη που παρείχε η Δύση προς την Πολωνία, μπορεί να χαρακτηριστεί ως "συνετή" και μετρημένη", κάτι που έδειξε πως το ενδεχόμενο μιας γενικευμένης σύρραξης δεν είναι - για την ώρα - και τόσο κοντά. Ή αν θέλετε, καταλάβαμε πως οι παγκόσμιοι ηγέτες λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τους τις συνέπειες ενός "λάθους", καθώς και το πόσο εύκολο είναι να φτάσουμε σε αυτό. Δεδομένο όμως είναι πως η ισορροπία δυνάμεων είναι σε εντελώς οριακό σημείο, με τις σχέσεις να φτάνουν σε σημείο βρασμού.

Το επιμύθιο των δηλώσεων Μπάιντεν και του συμπεράσματος των G20 είναι πως η Δύση τάσσεται κατά της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά άπαξ και δεν απειλείται έδαφος του ΝΑΤΟ, δεν σκέφτεται να εμπλακεί στρατιωτικά, πέραν της οικονομικής και υλικής ενδυνάμωσης του Κιέβου. Με άλλα λόγια η Μόσχα ναι μεν θεωρείται τυπικά υπεύθυνη για το πλήγμα εντός Πολωνίας, μιας και αν δεν είχε επιτεθεί σε ουκρανικό έδαφος τίποτε από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί, όμως οι αποφάσεις περί στρατιωτικής εμπλοκής παραμένουν παραπάνω από λελογισμένες. Εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ δήλωσε άλλωστε το πρωί της Τετάρτης πως "διερευνώνται τα πάντα, ωστόσο χρειάζεται ψυχραιμία", δίνοντας τη γενικότερη "γραμμή".
Τα γενικότερα συμπεράσματα του κειμένου των G20:

Πυρηνικά όπλα: Οι ηγέτες συμφώνησαν ότι η χρήση ή η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων είναι "απαράδεκτη" και ότι είναι απαραίτητο να τηρηθεί το διεθνές δίκαιο. Ανέφεραν στο κείμενό τους ότι η ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων είναι ζωτικής σημασίας και πως "η σημερινή εποχή δεν πρέπει να διέπεται από πολέμους".

Επισιτιστική και ενεργειακή ασφάλεια: Δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις αυξήσεις των τιμών, να αυξήσουν τις επενδύσεις, να στηρίξουν το ανοιχτό εμπόριο και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να σταθεροποιήσουν τις αγορές. Χαιρέτησαν την Πρωτοβουλία για τα Σιτάρια της Μαύρης Θάλασσας, μια συμφωνία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ που επιτρέπει την εξαγωγή σιτηρών και άλλων τροφίμων από τα λιμάνια της Ουκρανίας.

Παγκόσμια υγεία: Υποσχέθηκαν να συνεχίσουν την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων υγείας και την ανταλλαγή δεδομένων υγείας και έρευνας.

Κλιματική αλλαγή και περιβάλλον: Αποφάσισαν να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C και να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας.

Από το κείμενο λείπει η ομόφωνη, ρητή καταδίκη της Ρωσίας, μιας και ούτως ή άλλως είναι χώρα - μέλος των G20. Όταν δε, αναφέρει το BBC, Ινδία και Κίνα θα έθεταν βέτο απέναντι σε μια τέτοια προοπτική. Στη κοινή δήλωση διατυπώνεται πως "τα περισσότερα μέλη" καταδίκασαν τη Ρωσία, ωστόσο αναγνωρίζεται πως "άλλοι είχαν διαφορετικές απόψεις". Αναφέρεται ακόμη πως "απαιτείται η πλήρης και άνευ όρων απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από το έδαφος της Ουκρανίας", θέση που επισήμως στηρίζει και ο ΟΗΕ. Όπως σχολιάζει το BBC, η συμπερίληψη της παραπάνω διατύπωσης, ενδυναμώνει το τελικό κείμενο, καθιστώντας το πιο "φιλόδοξο" σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις.

"Ουσιαστικά, ολόκληρη η G20, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και του υπουργού Εξωτερικών της, Σεργκέι Λαβρόφ, αναγνωρίζουν ότι η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο, διαπράττοντας μια επιθετική ενέργεια, η οποία είναι σε πλήρη εξέλιξη", σχολίασε ο πολιτικός αναλυτής John Kirton, ιδρυτής του G20 Research Group. "Η Ρωσία έχει χάσει τη δύναμη του βέτο της, ενώ η Κίνα δείχνει πως πλέον δεν βασίζεται στο δόγμα της άνευ όρων φιλίας προς τη Μόσχα", ανέφερε ο ίδιος στο BBC.Ο Volodymyr Zelenskiy AP
«Κάποιες χώρες έκαναν αβάσιμες δηλώσεις» λέει η Ρωσία

Σε κάθε περίπτωση, το σενάριο και τις απειλές για ένα τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο κράτησε ζωντανές ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ ο οποίος σε μια ακόμη δημόσια παρέμβασή του ανέφερε πως η "Δύση πλησιάζει όλο και περισσότερο σε μια παγκόσμια σύρραξη". "Διεξάγοντας υβριδικό πόλεμο κατά της Ρωσίας, η Δύση πλησιάζει εγγύτερα σε παγκόσμιο πόλεμο", έγραψε ο ίδιος στο Twitter.

Επισήμως, το Κρεμλίνο εκτίμησε ότι κάποιες χώρες έκαναν "αβάσιμες δηλώσεις" για την έκρηξη που σημειώθηκε στο πολωνικό έδαφος κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Ο Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η Ρωσία δεν είχε καμία σχέση με το περιστατικό, το οποίο προκλήθηκε, όπως εξήγησε, από σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας S-300.

Ο Πεσκόφ πρόσθεσε ότι δεν γνωρίζει αν έχουν ενεργοποιηθεί ειδικοί δίαυλοι επικοινωνίας με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, αλλά υπογράμμισε ότι η αμερικανική αντίδραση ήταν "συγκρατημένη" σε σύγκριση με αυτή άλλων χωρών, στέλνοντας το μήνυμά του προς πολλαπλούς αποδέκτες.

Είναι δε χαρακτηριστικό πως ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου επαίνεσε τις ΗΠΑ για την απάντησή τους το βράδυ της Τρίτης, στη λογική του "φοβάται ο Γιάννης το θεριό, και το θεριό τον Γιάννη". Επανέλαβε πως πολλές χώρες "αντιδρούν υστερικά", ωστόσο είπε πως "αξίζει να σταθούμε στη συγκρατημένη και πολύ επαγγελματική αντίδραση της αμερικανικής πλευράς και του Αμερικανού προέδρου". Δήλωσε ακόμη πως οι πρόσφατοι βομβαρδισμοί της Μόσχας στην Ουκρανία πραγματοποιήθηκαν "μόνο σε στόχους εντός της χώρας και απείχαν τουλάχιστον 35 χιλιόμετρα (21 μίλια) από τα πολωνικά σύνορα".