Η γνωμοδότηση του εισαγγελέα Ισίδωρου Ντογιάκου για την υπόθεση των παρακολουθήσεων και οι αντιδράσεις από ΑΔΑΕ και αντιπολίτευση

Γνωμοδότηση για τον ρόλο της ΑΔΑΕ στο σκάνδαλο των υποκλοπών έβγαλε ο εισαγγελέας Ισίδωρος Ντογιάκος που ερευνά την υπόθεση. Στην γνωμοδότηση, διευκρινίζει ότι η ΑΔΑΕ δεν έχει, πλέον, αρμοδιότητα να διαχειρίζεται αιτήματα πολιτών για ενημέρωση σχετικά με παρακολούθησή τους για λόγους εθνικής ασφάλειας ή να απευθύνεται για αυτό τον λόγο σε παρόχους τηλεφωνίας.

Για την γνωμοδότησή του αυτή, ο εισαγγελέας βασίζεται στον νόμο 5002/2022 της κυβέρνησης, ο οποίος "διόρθωνε' εκείνον που είχε ψηφιστεί μετά τις καταγγελίες Κουκάκη και στερούσε από την ΑΔΑΕ το δικαίωμα ενημέρωσης των στόχων παρακολούθησης.

Πλέον, όπως αναφέρεται και στην γνωμοδότηση, η αρμοδιότητα αυτή ανήκει σε τριμελές όργανο, που συγκροτείται από δύο εισαγγελικούς λειτουργούς και τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ.

Η γνωμοδότηση του κ. Ντογιάκου προκλήθηκε μετά από αίτημα τηλεφωνικού παρόχου (ΟΤΕ), μετά την επίσκεψη κλιμακίου της ΑΔΑΕ για να διαπιστωθεί η παρακολούθηση πολιτών.

«Η ενημέρωση του πολίτη για τη λήψη του συγκεκριμένου μέτρου άρσεως του απορρήτου σε βάρος του για λόγους εθνικής ασφάλειας έχει ανατεθεί πλέον αποκλειστικά στο τριμελές όργανο του άρθρου 4 του νόμου 5002/2022, στο οποίο προεδρεύει εισαγγελικός λειτουργός. Ουδείς άλλος φορέας νομιμοποιείται προς τούτο ούτε και προβλέπεται από τον νόμο άλλος τρόπος ή διαδικασία ενημέρωσης. Η ΑΔΑΕ δεν έχει πλέον αρμοδιότητα για έλεγχο στους παρόχους ώστε να απαντήσει σε θιγόμενο ιδιώτη. Κυριαρχικός είναι ο ρόλος του τριμελούς οργάνου, στο οποίο προεδρεύει εισαγγελικός λειτουργός και ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ είναι μέλος», αναφέρεται στην εισαγγελική γνωμοδότηση.

Η ΑΔΑΕ, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, δεν χρειάζεται να απευθύνεται σε τηλεφωνικούς παρόχους, καθώς έχει στη διάθεσή της όλες τις διατάξεις για άρση απορρήτου είτε πρόκειται για παρακολουθήσεις της ΕΥΠ για λόγους εθνικής ασφάλειας είτε για παρακολουθήσεις που διατάσσονται για τη διακρίβωση σοβαρών εγκλημάτων.

Αναλυτικά, στη γνωμοδότηση σημειώνεται: «Ολόκληρο το κείμενο των διατάξεων και των βουλευμάτων που επιβάλλουν την άρση του απορρήτου ή απορρίπτουν σχετικό αίτημα, παραδιδόταν αμελλητί στην ΑΔΑΕ και υπό το πρίσμα των διατάξεων του προϊσχύσαντος νόμου 2225 του 1994. Το κείμενο των εν λόγω διατάξεων και βουλευμάτων προβλέπεται και με τη θέση σε ισχύ του νόμου 5002 του 2022 να παραδίδεται και πάλι αμελλητί στην ΑΔΑΕ, σε μη επεξεργάσιμη μορφή με ηλεκτρονικό κρυπτογραφημένο μήνυμα, το οποίο καλύπτει τις προϋποθέσεις ασφάλειας του απορρήτου του περιεχομένου του. Οι διατάξεις και τα βουλεύματα που αποστέλλονται στην ΑΔΑΕ αποθηκεύονται και τηρούνται σε ειδικά ηλεκτρονικά αρχεία που βρίσκονται σε σύστημα βάσης δεδομένων, όπως προβλέπει ο νόμος».

Παράλληλα, η εισαγγελική γνωμοδότηση ως προς τον θιγόμενο πολίτη αναφέρει ότι μπορεί να ζητήσει να ενημερωθεί εάν το τηλεφωνό του έχει παρακολουθηθεί και να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία που προβλέπεται με σχετική απόφαση του τριμελούς οργάνου (δύο εισαγγελείς και ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ) μετά την παρέλευση τριετίας, αν η παρακολούθηση έγινε για λόγους εθνικής ασφάλειας και υπό την προϋπόθεση πως από την ενημέρωση δεν διακυβεύεται ο σκοπός για τον οποίον έγινε.

Κατά αυτό το σκέλος της γνωμοδότησης δεν επιτρέπεται άλλοι πλην του θιγόμενου να ζητήσουν στοιχεία, όπως για παράδειγμα αρχηγός πολιτικού κόμματος ή άλλος πολιτικός παράγοντας. Ήδη εκκρεμεί αίτημα του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξη Τσίπρα, προς την ΑΔΑΕ για ενημέρωση.

Ακόμη, ο κ. Ντογιάκος τονίζει ότι η ΑΔΑΕ δεν έχει αρμοδιότητα για διαχείριση αιτημάτων σχετικά με παρακολουθήσεις πολιτών ούτε κι αν αυτές έγιναν στο παρελθόν, και πάντως πριν τον πρόσφατο νόμο της κυβέρνησης που ανέθεσε σε τριμελές όργανο την αρμοδιότητα της διαχείρισης των αιτημάτων των πολιτών, καθώς ο πρόσφατος νόμος έχει αναδρομική ισχύ.

Επίσης, η γνωμοδότηση αναφέρεται σε σειρά ποινικών διατάξεων ειδικών νόμων αλλά και του Ποινικού Κώδικα, που επισύρουν ποινές ακόμα και δέκα χρόνια κάθειρξη για όσους παραβιάζουν τη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος, μηδέ και της ΑΔΑΕ εξαιρουμένης. Ειδικότερα, ως προς τις ποινές, στη γνωμοδότηση επισημαίνεται: «Λόγω του ιδιαίτερα ευαίσθητου χαρακτήρα του θέματος της άρσεως του απορρήτου των επικοινωνιών, οι προβλεπόμενες από το ήδη ισχύον νομοθετικό καθεστώς ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των σχετικών διατάξεων τόσο εκ μέρους κάποιου μέλους της ΑΔΑΕ όσο και εκ μέρους άλλων προσώπων, τα οποία αναφέρονται σαφώς στον νόμο, είναι ιδιαίτερα σοβαρές, με προβλεπόμενη ποινή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ακόμα και πρόσκαιρης κάθειρξης».

Επιπλέον, στη γνωμοδότηση αναφέρονται οι αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ όπως προκύπτουν από τον νόμο του 2003 και τονίζεται ότι η Αρχή ιδρύθηκε με συνταγματική διάταξη αλλά το ίδιο το Σύνταγμα ορίζει πως οι αρμοδιότητες και η λειτουργία της καθορίζονται όχι από τον ίδιο αλλά από κοινό νόμο.

Ειδικότερα, στην εισαγγελική γνωμοδότηση σημειώνεται: «Είναι πρόδηλο ότι ο νομοθέτης δεν αναγνωρίζει στην ΑΔΑΕ "λευκή επιταγή", δεν απονέμεται απευθείας εκ του Συντάγματος στην ΑΔΑΕ η ελεγκτική της αρμοδιότητα. Το Σύνταγμα προβλέπει τον σκοπό και την αποστολή της που συνίσταται στη διασφάλιση του απόρρητου των επικοινωνιών. Ο τρόπος εκπλήρωσης και υλοποίησης της αποστολής της, όμως προβλέπονται από τον νόμο, όπως επίσης οι όροι και η διαδικασία άρσης του απορρήτου. Το Σύνταγμα αν και καθιδρύει τη συγκεκριμένη Αρχή (ΑΔΑΕ) καταλείπει στον κοινό νομοθέτη το εύρος και τον τρόπο της άσκησης των αρμοδιοτήτων της, μολονότι, δε, ανεξάρτητη δεν είναι κανονιστικά αυτόνομη, ούτε legibus solutus, αλλά ενεργεί σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους».

Ράμμος: «Η γνωμοδότηση του Ντογιάκου για την ΑΔΑΕ παραβιάζει το Ελληνικό Σύνταγμα»


Ο πρόεδρος της Αρχής, Χρήστος Ράμμος, σε ανακοίνωσή που εξέδωσε το απόγευμα της Τρίτης (10/1) αντιπαραθέτει στη γνωμοδότηση του κ. Ντογιάκου το Ελληνικό Σύνταγμα, σύμφωνα με το άρθρο 19, παρ. 2, του οποίου η «ρητή συνταγματική κατοχύρωση της ΑΔΑΕ ως ανεξάρτητης αρχής, διασφαλίζουσας μάλιστα το απολύτως απαραβίαστο δικαίωμα στο απόρρητο των επικοινωνιών, έχει την έννοια ότι κανένα κρατικό όργανο δεν μπορεί να ασκήσει επί της εν λόγω Αρχής οιαδήποτε μορφή προληπτικού ελέγχου ή προληπτικής εποπτείας».

«Ο Εισαγγελεύς του Αρείου Πάγου δεν δύναται, επικαλούμενος τη γενική αρμοδιότητά του να γνωμοδοτεί επί "νομικών ζητημάτων γενικού ενδιαφέροντος", να διατυπώνει γνώμη επί της ερμηνείας και εφαρμογής διατάξεων που αφορούν τις συνταγματικές αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ» υπογραμμίζει ο κ. Ράμμος και προσθέτει ότι η γνωμοδότηση του κ. Ντογιάκου «πέρα από το γεγονός ότι νομικά δεν έχει παράγει καμία απολύτως δέσμευση, παραβιάζει εξόφθαλμα την ευθέως εκ του Συντάγματος εκπορευόμενη ανεξαρτησία της ΑΔΑΕ, η οποία μέχρι σήμερα είχε πάντοτε γίνει σεβαστή.»
Η ανακοίνωση του προέδρου της ΑΔΑΕ Χρήστου Ράμμου:

«Σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα, όπως αναθεωρήθηκε το 2001, αλλά σύμφωνα και με τα ισχύοντα ευρύτερα στα κράτη του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, στα οποία ανήκει η χώρα μας, ο θεσμός των ανεξαρτήτων αρχών προϋποθέτει την πραγματική και όχι απλώς στα χαρτιά ανεξαρτησία της λειτουργίας τους και δεν είναι συμβατός με την άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών υπό κηδεμόνευση ή καθ’ υπαγόρευση.

Ειδικότερα, η ρητή, κατά το άρθρο 19, παρ. 2, του Συντάγματος, συνταγματική κατοχύρωση της ΑΔΑΕ ως ανεξάρτητης αρχής, διασφαλίζουσας μάλιστα το απολύτως απαραβίαστο δικαίωμα στο απόρρητο των επικοινωνιών, έχει την έννοια ότι κανένα κρατικό όργανο δεν μπορεί να ασκήσει επί της εν λόγω Αρχής οιαδήποτε μορφή προληπτικού ελέγχου ή προληπτικής εποπτείας (εντολή, κατευθυντήρια ερμηνευτική οδηγία κ.λ.π.). 

Συνεπώς, και με δεδομένο ότι το Σύνταγμα φωτίζει την ερμηνεία των νόμων και όχι το αντίστροφο, το άρθρο 29 παρ. 2 του Ν.4938/2022, ερμηνευόμενο σύμφωνα με το άρθρο 19, παρ. 2, του Συντάγματος, έχει την έννοια ότι ο Εισαγγελεύς του Αρείου Πάγου δεν δύναται, επικαλούμενος τη γενική αρμοδιότητά του να γνωμοδοτεί επί «νομικών ζητημάτων γενικού ενδιαφέροντος», να διατυπώνει γνώμη επί της ερμηνείας και εφαρμογής διατάξεων που αφορούν τις συνταγματικές αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ, απευθύνοντας σε αυτήν κατευθυντήριες οδηγίες και απειλώντας μάλιστα με πρωτοφανή τρόπο τα μέλη της με βαρύτατες ποινικές κυρώσεις, αν ασκήσουν τις αρμοδιότητες τους με τρόπο διαφορετικό από τον από αυτόν υιοθετούμενο. 

Η δε απαγόρευση έκδοσης τέτοιας αντισυνταγματικής γνωμοδότησης του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ισχύει a fortiori, εάν, όπως συμβαίνει εν προκειμένω, η ΑΔΑΕ έχει ήδη επιληφθεί αρμοδίως συναφών υποθέσεων και διενεργεί ήδη σχετικούς ελέγχους. Επομένως, η επίμαχη γνωμοδότηση του κ. Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, πέρα από το γεγονός ότι νομικά δεν έχει παράγει καμία απολύτως δέσμευση (ως γνωστόν δέσμευση στην ελληνική έννομη τάξη παράγουν μόνο οι δικαιοδοτικές αποφάσεις των δικαστηρίων), παραβιάζει εξόφθαλμα την ευθέως εκ του Συντάγματος εκπορευόμενη ανεξαρτησία της ΑΔΑΕ, η οποία μέχρι σήμερα είχε πάντοτε γίνει σεβαστή.

Περαιτέρω, η -ούτως ή άλλως προβληματική ως προς τη συμβατότητά της με την ΕΣΔΑ και το εθνικό Σύνταγμα- ρύθμιση της παρ. 7 του άρθρου 4 του Ν. 5002/2022 σχετικά με το ειδικό ζήτημα της ενημέρωσης του παρακολουθούμενου για λόγους εθνικής ασφάλειας ουδόλως περιορίζει τις γενικές αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ που κατοχυρώνονται στο άρθρο 6 §1 του ειδικότερου, εκτελεστικού του άρθρου 19 §2 του Συντάγματος, νόμου 3115/2003. Πρόκειται για δύο νόμους με μη διασταυρούμενα κανονιστικά πεδία. 

Εκτός, δε του γεγονότος ότι ουδόλως προκύπτει πως ο νομοθέτης θέλησε έναν τέτοιο περιορισμό, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι η αποτελεσματική άσκηση αυτών των γενικών αρμοδιοτήτων συνδέεται από την ημέρα που ιδρύθηκε η ΑΔΑΕ, κατά τρόπο άρρηκτο και πολυποίκιλο, με τον συστηματικό έλεγχο των παρόχων και όλων των δημοσίων φορέων, στον τομέα της διασφάλισης του απορρήτου των επικοινωνιών · έλεγχο, ο οποίος δεν έχει ως μόνο σκοπό την ενημέρωση που προβλέπεται στην παρ. 7 του άρθρου 4 του Ν. 5002/2022. Κάτι που επιμένει να παραγνωρίζει ο κ. Εισαγγελεύς στην γνωμοδότηση του. Θα ακολουθήσει εντός των αμέσως προσεχών ημερών εκτενής ανακοίνωση της Ολομέλειας της ΑΔΑΕ επί των εν λόγω θεμάτων».

Τσίπρας σε Ντογιάκο: «Σας περιμένω να με συλλάβετε»


Τη βαθιά του ανησυχία για την επιχειρούμενη δημοκρατική εκτροπή επαναλαμβάνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξης Τσίπρας.

Με ανάρτησή του στα social media, ο Αλέξης Τσίπρας καλεί τον Ισίδωρο Ντογιάκο να προβεί στα νόμιμα σε βάρος του, ενώ παράλληλα κάνει λόγο για κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος.

Μεταξύ άλλων, κάνει λόγο για απόπειρα "εκφοβισμού" των λειτουργών της ΑΔΑΕ που αναζητούν στοιχεία για τις παρακολουθήσεις, αλλά και του ίδιου προσωπικά από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, δηλώνοντας πως παραιτείται της βουλευτικής του ασυλίας.
Η ανάρτηση του Αλέξη Τσίπρα:

"Στις 5 Δεκέμβρη του 2022 επισκέφτηκα τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, με αφορμή τα δημοσιεύματα για τη παρακολούθηση των Αρχηγών των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και σειράς πολιτικών προσώπων από την ΕΥΠ.

Του εξέθεσα τη βαθιά μου ανησυχία για την επιχειρούμενη δημοκρατική εκτροπή και του επισήμανα ότι τα αποδεικτικά στοιχεία υπάρχουν στους παρόχους.

Του ζήτησα δε, να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί και να αναζητήσει την αλήθεια απευθυνόμενος ο ίδιος στους παρόχους, ώστε να μη μείνει καμία βαριά σκιά στη δημοκρατική λειτουργία του πολιτεύματος.

Έναν μήνα μετά, όχι μόνο δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημά μου, αλλά με έκπληξη παρακολουθώ ότι σήμερα επιχειρεί με τρόπο πρωτόγνωρο να εμποδίσει την κατά το Σύνταγμα αρμόδια Ανεξάρτητη Αρχή να ασκήσει τα καθήκοντά της και να αναζητήσει την αλήθεια.

Η γνωμοδότηση του κ. Ντογιάκου αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος.

Κανένας νόμος και καμία γνωμοδότηση δε μπορεί να ακυρώσει το Σύνταγμα και την εκεί οριζόμενη αποστολή της ΑΔΑΕ να ελέγχει και να διασφαλίζει το απόρρητο των επικοινωνιών.

Το χειρότερο, όμως, όλων είναι ότι ο κ. Εισαγγελέας δε στέκεται μόνο στη γνωμοδότηση, αλλά επιχειρεί και να εκφοβίσει τους λειτουργούς της Ανεξάρτητης Αρχής, διατυπώνοντας απειλές περί κάθειρξης όσων τολμήσουν να πράξουν το καθήκον τους και αντισταθούν στην εκτροπή αναζητώντας την αλήθεια.

Οι απειλές αυτές είναι γνωστές και διατυπωμένες από τους ενόχους και όσους τρέμουν την αποκάλυψη των παρανομιών που διέπραξαν, εδώ και μήνες.

Ωστόσο μιας και τις επαναλαμβάνει ο κ. Εισαγγελέας, επισημαίνοντας μάλιστα ότι ουδείς άλλος πέραν του θιγόμενου έχει δικαίωμα να αναζητήσει στοιχεία, είναι προφανές ότι οι απειλές αυτές δεν αφορούν μόνο τα στελέχη της ΑΔΑΕ αλλά και εμένα προσωπικά. Αφού ως γνωστόν, έχω καταθέσει από τις 7 Δεκεμβρίου 2022, αίτημα ενώπιον της ΑΔΑΕ προκειμένου να αναζητηθούν στοιχεία σχετικά με την άρση του απορρήτου συγκεκριμένων προσώπων με κρίσιμο ρόλο στο δημόσιο βίο.

Αν αυτή η ενέργεια, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, διώκεται ποινικά, του δηλώνω ότι παραιτούμαι της βουλευτικής μου ασυλίας και τον καλώ να προβεί στα νόμιμα σε βάρος μου.

Κύριε Εισαγγελέα,

Πλατεία Ελευθερίας 1, είναι το γραφείο μου.

Σας περιμένω να με συλλάβετε.

Ας γνωρίζετε, όμως, τόσο εσείς όσο και όσοι απεργάζονται αυτές τις πρωτοφανείς και κατάφωρα αντισυνταγματικές ενέργειες πως ό,τι και να κάνετε, δεν θα εμποδίσετε την αλήθεια να λάμψει, ούτε θα καταφέρετε να φιμώσετε τη δημοκρατία.

Έχει βαθιές ρίζες σε αυτόν το τόπο."

ΠΑΣΟΚ για Ντογιάκο: «Πλήγμα στους θεσμούς και το Κράτος Δικαίου»


Για ενέργεια "υπέρ της συσκότισης του σκανδάλου των παρακολουθήσεων και της εκ των υστέρων 'νομιμοποίησης' των κυβερνητικών αυθαιρεσιών", κάνει λόγο το ΠΑΣΟΚ, σχολιάζοντας τη γνωμοδότηση Ντογιάκου.

Επιπλέον, στην ανακοίνωσή του το ΠΑΣΟΚ κατηγορεί την κυβέρνηση Μητσοτάκη για "πλήγμα στους θερμούς και το Κράτος Δικαίου".
Ολόκληρη η ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ:

Με τη σημερινή του γνωμοδότηση ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου παρεμποδίζει την έρευνα της ΑΔΑΕ, η οποία ως ανεξάρτητη συνταγματική αρχή οφείλει να κάνει απερίσπαστη το έργο της.

Πρωτίστως, όμως, αποκαλύπτει την αληθινή σκοπιμότητα του πρόσφατου κυβερνητικού νομοθετήματος, ως νομοθετικής παρέμβασης όχι υπέρ της αποκάλυψης της αλήθειας και της ενίσχυσης των θεσμών όπως διαφημίστηκε, αλλά υπέρ της συσκότισης του σκανδάλου των παρακολουθήσεων και της εκ των υστέρων «νομιμοποίησης» των κυβερνητικών αυθαιρεσιών.

Η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας φέρει βαριά την ευθύνη για το πλήγμα στους θεσμούς και το Κράτος Δικαίου, επιβεβαιώνοντας καθημερινά πόσο άριστος μιμητής της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υπήρξε.

Υ. Γ. Όπως αποκαλύπτεται από την ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, οι ελληνικές διπλωματικές αρχές στο Μπαγκλαντές είχαν ενημερωθεί επισήμως για το ταξίδι «εκπαίδευσης» ανώτερων αξιωματούχων της ασιατικής χώρας στα συστήματα παρακολούθησης του Predator στην Αθήνα. Δεν ήταν στις προθέσεις μας να επισκιάσουμε το πανηγυρικό κλίμα για την ανάληψη καθηκόντων αναπληρωτή γενικού διευθυντή της Νέας Δημοκρατίας από τον Γιάννη Σμυρλή, που ως γ. γ. του Υπουργείου Εξωτερικών φέρεται να είχε ανοίξει την πόρτα της εξαγωγής του Predator σε ανελεύθερα καθεστώτα στην Αφρική, αλλά οφείλουμε να ρωτήσουμε: Η ένορκη διοικητική εξέταση που διατάχθηκε, ολοκληρώθηκε;