Τρόφιμα: Οι τιμές τραβούν την ανηφόρα - Ο ρόλος του greedflation και του καιρού

Ανέβασε ταχύτητα η ακρίβεια στα τρόφιμα τον Ιούνιο, καθώς από ένα ρυθμό αύξησης της τάξης του 11,6%, το Μάιο, εκτινάχθηκε στο 12,2%. Βέβαια, ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού, σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, σημείωσε αποκλιμάκωση τον Ιούνιο εφέτος καθώς αυξήθηκε 1,8% από 2,8% τον Μάιο και έναντι αύξησης 12,1% τον Ιούνιο πέρυσι. 

Αποκλιμάκωση, η οποία οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στη μεγάλη πτώση των τιμών σε ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Συγκεκριμένα, οι τιμές μειώθηκαν σε: Φυσικό αέριο (54,7%), Ηλεκτρισμό (21,7%), Καύσιμα και λιπαντικά (21,4%), Πετρέλαιο θέρμανσης (20,7%), Τηλεφωνικές υπηρεσίες (2,7%) και Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (0,8%).

Ωστόσο, όπως φαίνεται, το ράλι στα τρόφιμα δεν έχει τέλος με νέες ανατιμήσεις να καταγράφονται σε ευρεία γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών (π.χ. ένδυση- υπόδηση, είδη νοικοκυριού, αυτοκίνητα- μοτοσυκλέτες κ.λπ.).

Ειδικότερα, σε ένα έτος υπήρξαν ανατιμήσεις σε: 

Ψωμί και δημητριακά (9,5%), Κρέατα- γενικά (11,4%), Ψάρια- γενικά (6,7%), Γαλακτοκομικά και αυγά (15,3%), Έλαια και λίπη (14,2%), Φρούτα- γενικά (10,3%), Λαχανικά- γενικά (14,7%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (10,9%), Λοιπά τρόφιμα (15,6%), Καφέ- κακάο- τσάι (10,5%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (13,2%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (8,1%). 

Αυξήσεις τιμών καταγράφηκαν επίσης σε: 

Ένδυση και υπόδηση (5,9%), Ενοίκια κατοικιών (4,5%), Επισκευή και συντήρηση κατοικίας (4,5%), Υπηρεσίες κοινοχρήστων (2,1%), Υγραέριο (11,2%), Στερεά καύσιμα (27,9%), Έπιπλα και διακοσμητικά είδη (4,7%), Οικιακές συσκευές και επισκευές (5,1%), Υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης (6,9%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (9,3%), Οικιακές υπηρεσίες (7,9%), Φαρμακευτικά προϊόντα (18,8%), Ιατρικές- οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες (5%), Νοσοκομειακή περίθαλψη (1,5%), Αυτοκίνητα καινούργια (4,3%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (9%), Μοτοποδήλατα- μοτοσυκλέτες (6,6%), Ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου (11,5%), Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς (5%), Διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού (2,5%), Μικρά είδη αναψυχής- άνθη- κατοικίδια ζώα (7%), Κινηματογράφοι- θέατρα (10,9%), Πακέτο διακοπών (6,4%), Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (2,6%), Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (2,7%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (7,1%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (4,8%), Κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας (4,5%), Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (5,4%), Άλλα προσωπικά είδη (5,5%), Ασφάλιστρα υγείας (5,7%) και Ασφάλιστρα οχημάτων (2,1%).

Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα κόστη, στην παραγωγή, φαίνεται να αποκλιμακώνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι μείωση 12,9% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον Μάιο εφέτος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Μαΐου 2022, έναντι αύξησης 43% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021. 

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μείωση στο κόστος παραγωγής των εγχώριων βιομηχανιών προήλθε αποκλειστικά από την κάθετη πτώση στις τιμές του πετρελαίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Βέβαια, η εικόνα αυτή αναμένεται να αποτυπωθεί στο “ράφι” μετά από καιρό.

Το greedflation

Ωστόσο, υπάρχει και ο παράγων αισχροκέρδεια. Με βάση την Έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, που επικαλείται και το ΔΝΤ, διαπιστώνει ότι ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης από τις αρχές του 2022 οφείλεται κατά 45% στα υψηλότερα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στις τιμές εισαγωγών και κατά μόλις 25% στην αύξηση των μισθών, ενώ η φορολογία είχε αρνητική επίδραση.

Το φαινόμενο έχει χαρακτηριστεί ως greedflation (πληθωρισμός "απληστίας") και θέτει νέα διλήμματα στην αντιμετώπισή του.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, η αποτελεσματικότητα της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής εξαρτάται περισσότερο από τη συγκράτηση των επιχειρηματικών κερδών και λιγότερο από τον έλεγχο των μισθολογικών αυξήσεων. Με άλλα λόγια, χωρίς μείωση των περιθωρίων κέρδους, η επιστροφή του. πληθωρισμού στο επίπεδο του 2% θα απαιτήσει περισσότερο χρόνο και υψηλότερα επιτόκια, με τις ανάλογες αρνητικές συνέπειες στην ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα.

Ο ρόλος του καιρού

Στο μεταξύ, έχει ενδιαφέρον να καταγραφεί, ότι μεταξύ Ιουνίου και Μαΐου, νέες ανατιμήσεις σημειώθηκαν σε: 

Χοιρινό (1,5%), Ψάρια νωπά (5,4%), Τυριά (0,8%), Ένδυση και υπόδηση (3,4%), Ενοίκια κατοικιών (0,4%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (2,5%), Καύσιμα αυτοκινήτου- βενζίνη (1,7%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (5,4%), Κινηματογράφους- θέατρα (5%) και Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία (0,3%).

Με τις βροχοπτώσεις, επίσης, να έχουν “σαρώσει” πολλές αγροτικές περιοχές, υπάρχει μια εντυπωσιακή εκτίναξη, από μήνα σε μήνα των τιμών, σε Φρούτα νωπά, όπου η αύξηση “χτύπησε ταβάνι” με ρυθμό ανόδου 28,8%) και τις Πατάτες στο 4,6%.

Αντίθετα, οι τιμές κινήθηκαν πτωτικά σε: Ηλεκτρισμό (2,5%), Φυσικό αέριο (16,8%), Αλλαντικά (3%), Γάλα νωπό πλήρες (2,2%), Άλλα βρώσιμα έλαια (4,8%), Λαχανικά νωπά (1,7%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (1%), Τηλεφωνικές υπηρεσίες (0,4%) και Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (2,6%).

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η αύξηση του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή τον Ιούνιο 2023, προήλθε κυρίως από τις μεταβολές στις ακόλουθες ομάδες αγαθών και υπηρεσιών, από τις αυξήσεις των δεικτών κατά:

• 12,2% στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ-κακάο-τσάι, μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων.
• 3,4% στην ομάδα «Αλκοολούχα ποτά και καπνός», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).
• 5,9% στην ομάδα «Ένδυση και υπόδηση», λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης.
• 7,6% στην ομάδα «Διαρκή αγαθά- Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: έπιπλα και διακοσμητικά είδη, οικιακές συσκευές και επισκευές, υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.
• 7,7% στην ομάδα «Υγεία», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικές- οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες, νοσοκομειακή περίθαλψη.
• 3,6% στην ομάδα «Αναψυχή- Πολιτιστικές δραστηριότητες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού, μικρά είδη αναψυχής-άνθη-κατοικίδια ζώα, κινηματογράφους- θέατρα, πακέτο διακοπών.
• 2,2% στην ομάδα «Εκπαίδευση», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: δίδακτρα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δίδακτρα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• 6,3% στην ομάδα «Ξενοδοχεία- Καφέ- Εστιατόρια», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία, ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία.
• 4,2% στην ομάδα «Άλλα αγαθά και υπηρεσίες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας, άλλα είδη ατομικής φροντίδας, άλλα προσωπικά είδη, ασφάλιστρα υγείας, ασφάλιστρα οχημάτων.

Οι διακοπές

Όπως, φαίνεται, σε πολλούς τομείς που έχουν σχέση με τις διακοπές, υπάρχουν σε ετήσια βάση, έστω κι αν πέρυσι, η “βάση” είχε ήδη “σηκωθεί” σημαντικές ανατιμήσεις. Δηλαδή, φέτος, με ένα συν 3,6% στην ομάδα «Αναψυχή- Πολιτιστικές δραστηριότητες» κι άλλο ένα συν 6,3% στην ομάδα «Ξενοδοχεία- Καφέ- Εστιατόρια» η σκέψη για διακοπές είναι “τσουχτερή” υπόθεση. Ελπίδα, βέβαια, γεννά το ότι κατά 7,6% υπάρχει μείωση στην ομάδα «Μεταφορές».
Οι μειώσεις

Πάντως μείωση καταγράφηκε τον Ιούνιο σε ετήσια βάση κατά:

11,7% στην ομάδα «Στέγαση», λόγω μείωσης κυρίως των τιμών σε: ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης. Μέρος της μείωσης αυτής αντισταθμίστηκε από την αύξηση κυρίως των τιμών σε: 

• ενοίκια κατοικιών, επισκευή και συντήρηση κατοικίας, υπηρεσίες κοινοχρήστων, υγραέριο, στερεά καύσιμα.
• 7,6% στην ομάδα «Μεταφορές», λόγω μείωσης κυρίως των τιμών σε: καύσιμα και λιπαντικά, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με αεροπλάνο. Μέρος της μείωσης αυτής αντισταθμίστηκε από την αύξηση κυρίως των τιμών σε: καινούργια αυτοκίνητα, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα- μοτοσυκλέτες, ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου, συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς.
• 2,7% στην ομάδα «Επικοινωνίες», λόγω μείωσης κυρίως των τιμών στις τηλεφωνικές υπηρεσίες.

Μεταξύ Ιουνίου και Μαΐου εφέτος, ο γενικός δείκτης παρουσίασε αύξηση 0,6%, έναντι αύξησης 1,6% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.

Εναρμονισμένος πληθωρισμός

Όσον αφορά στον εναρμονισμένο πληθωρισμό, αυτός αυξήθηκε τον Ιούνιο εφέτος 2,8%, έναντι αύξησης 11,6% ένα έτος πριν. Σε μηνιαία σύγκριση, ο εναρμονισμένος δείκτης παρουσίασε αύξηση 0,9%, έναντι αύξησης 2,2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.